Maaltijdbezorger straks in loondienst, Europa pakt schijnzelfstandigheid aan

De platformwerkers worden straks medewerker, aldus een Europese richtlijn die vandaag is gepresenteerd. Dat moet voorkomen dat ze slecht worden behandeld. Momenteel worden ze ingehuurd als zelfstandigen, die per opdracht die ze via een digitaal platform krijgen, betaald krijgen. Vaak gaat het om minder dan het minimumloon en zijn ze niet verzekerd bij ongelukken.

In Europa zijn zo'n 500 platformbedrijven actief. In totaal werken 28 miljoen Europeanen via een platformbedrijf zoals bijvoorbeeld Deliveroo, Uber en Fiverr en dat aantal zal de komende jaren naar verwachting sterk stijgen.

Het platformwerk gaat niet altijd goed zegt EU-vicepresident Valdis Dombrovskis."Platformwerkers verdienen dezelfde bescherming als anderen in de EU onder ons sociaal model. Ze krijgen nu soms nog te maken met een verkeerde kwalificatie van het dienstverband en slechte toegang tot sociale bescherming."

Volgens econoom Walther Ploos van Amstel betekent dit dat platformbedrijven hun personeel eerlijker moeten gaat betalen. "Ze moeten gaan betalen op basis van uren en niet op basis van stuks. Ook zijn ze straks verantwoordelijk als er iets misgaat, bijvoorbeeld bij een ongeluk van een fietskoerier."

Wouter van der Weerd, koerier bij Deliveroo en Uber Eats, is blij met de nieuwe richtlijn. Het geeft hem financiële zekerheid. "Ik krijg nu per bestelling betaald. Soms draai ik goede dagen, maar soms ben ik de hele dag online en krijg ik maar vijf tot tien bestellingen. Dan verdien ik 25 tot 50 euro."

'Moderne slavernij'

Met een gegarandeerd inkomen kan hij voor zijn pensioen sparen, zegt Van der Weerd. "Ik ben dit werk gaan doen omdat ik van fietsen houd en je veel vrijheid krijgt. Maar het is jammer dat de bezorger wordt uitgebuit, het is moderne slavernij. Als ik straks een contract krijg en niet per bestelling maar per uur wordt betaald, blijf ik dit werk graag doen."

Zijn opdrachtgever, Deliveroo, kijkt daar heel anders naar. "Voorbeelden uit de hele wereld tonen duidelijk aan dat de herclassificatie van bezorgers niet alleen negatieve gevolgen heeft voor henzelf, maar ook voor de consumenten, restaurants en lokale economie. Deze voorstellen vergroten de onzekerheid en zijn meer in het voordeel van juristen dan van de zelfstandige platformwerkers," stelt het bedrijf in een schriftelijke reactie.

Thuisbezorgd

Ook Thuisbezorgd, dat de bezorgers wel een contract aanbiedt, reageert schriftelijk. "Ons bedrijf heeft al tienduizenden koeriers in de hele EU in dienst, wat bewijst dat het bieden van flexibiliteit niet ten koste hoeft te gaan van de rechten van werknemers."

Het bedrijf hoopt dat het Europees voorstel 'duidelijkheid en een gelijk speelveld zal scheppen'. "Zodat bedrijven in heel Europa aan dezelfde normen worden gehouden, zodat alle platformwerkers worden behandeld met de waardigheid die ze verdienen."

Lange adem

Koeriers en andere platformwerkers kunnen niet meteen juichen. De EU-richtlijn moet nog vertaald worden in landelijke wetgeving. En dat kan lang duren, aldus econoom Ploos van Amstel.

"Het verzet zal groot zijn, in Europa stijgen de arbeidskosten hierdoor met 4 tot 8 miljard euro. Die platformbedrijven zijn megagroot, die laten zich niet ringeloren. Die lobbyen verder bij de Europese commissie. Het is een zaak van de lange adem, pas over drie tot vijf jaar merken we effect."

Algoritmes

Wat begonnen is als bijbaan voor studenten, is nu vast werk voor heel veel mensen geworden, weet Van Amstel. "Maar ze zijn niet beschermd. Er is geen sprake van zelfstandigheid al noemen ze zich ondernemer. Ze worden aangestuurd door een algoritme en een systeem dat dicteert wanneer ze moeten werken en waar."

Duurdere pizza

Europarlementariër Agnes Jongerius, is blij met de komst van de richtlijn.

"We maken een einde aan het businessmodel dat door veel platforms gehanteerd wordt. Het is ook niet fatsoenlijk als je als bedrijf je personeel op laat draaien voor de lasten en geen belastingen en premies betaald. Misschien rekenen ze de hogere loonkosten door en wordt je pizza iets duurder maar dan is dan de prijs voor fatsoen", aldus de PvdA'er die eerder voorzitter van vakbond FNV was.

Kat en muisspel

Martijn Arets, die onderzoek doet naar de platformeconomie, verwacht ook niet direct verbeteringen voor platformwerkers. "Platformbedrijven zullen tijd proberen te rekken om deze regels te bestrijden, ze zullen naar de rechter gaan. Ook zullen ze alles doen om onder de regels uit te komen."

Hij verwacht een 'kat en muisspel, waarbij bedrijven zullen kijken onder welke criteria ze gezien worden als platformbedrijf en 'zaken zo aanpassen dat ze niet onder die regels vallen."

Regels

Straks is er volgens de EU onder meer sprake van werkgeverschap als het platformbedrijf bijvoorbeeld de beloning bepaalt, eisen stelt aan de kleding (bijvoorbeeld bedrijfskleding), de prestaties digitaal monitort, werktijden bepaalt of de mogelijkheden beperkt voor anderen te werken.

Arets is toch positief over het Europese plan. Het wordt makkelijker om te bewijzen dat je een werknemer bent. "De bewijslast wordt omgedraaid. Nu moet een bezorger naar de rechter gaan. Ik ben geen freelancer maar werknemer. Straks moet het platformbedrijf bewijzen dat iemand freelancer is."