Commercieel directeur Ricardo van Dam van het Van Gogh Museum in Amsterdam moet het veld ruimen na een aanvaring met de nieuwe algemeen directeur Emilie Gordenker. Inmiddels is vrijwel het hele managementteam van het museum vertrokken.
Het vertrek van Van Dam blijkt uit onderzoek door RTL Z.
Volgens het voormalig lid van het managementteam is hij in aanvaring geraakt met Gordenker, omdat zij zou vinden dat binnen het museum te veel nadruk wordt gelegd op de commercie. De nieuwe directeur ontkent dat, evenals de beschuldiging dat leden van het managementteam door haar toedoen zouden zijn vertrokken.
Commerciële museumdochter
De 50-jarige Van Dam werkt sinds 2014 voor het museum en leidde de afgelopen vier jaar de commerciële dochter Van Gogh Museum Enterprises (VGME). Eerder werkte hij voor Ahold, Schiphol en adviesbureau ACTM.
Van Dams bedrijfsonderdeel genereert inkomsten, onder meer via verkopen in de museum- en webwinkel en via licenties voor Van Gogh-artikelen. "VGME vormt een zeer belangrijk onderdeel van de inkomstenstructuur van het museum", aldus het jaarverslag.
De commerciële dochter boekte in 2019 een winst van 2,4 miljoen op een omzet van ruim 18 miljoen euro.
Nieuwe directeur
Afgelopen jaar raakte Van Dam in aanvaring met de nieuwe algemeen directeur Emilie Gordenker. Na haar aantreden in februari 2020 werd een herstructurering doorgevoerd, waarbij leden van het managementteam nieuwe functietitels kregen en Van Dam zijn titel 'directeur' kwijtraakte.
Ook liet zij een beleidsstuk voor de toezichthouders dat onder zijn leiding was opgesteld van de agenda halen, en aanpassen.
Mislukte bemiddeling
Eind vorig jaar ondernam de voorzitter van de raad van toezicht van het museum, Jaap Winter, een bemiddelingspoging. Hoogleraar ondernemingsrecht Winter geldt als expert op het gebied van het besturen van organisaties.
Nadat deze bemiddeling mislukte, stuurde Gordenker begin dit jaar aan op Van Dams vertrek. Toen hij een beëindigingsvoorstel niet accepteerde, stapte het museum naar de rechter om hem te ontslaan.
'Onveilige werksfeer'
Volgens Van Dam zijn de spanningen niet ernstig genoeg om ontslag te rechtvaardigen, en treft hem geen schuld. Hij zou het slachtoffer zijn geworden van het beleid van de nieuwe directeur, die zou vinden dat het museum te commercieel is geworden.
Voor de rechtbank stelde Van Dam dat er onder de nieuwe directeur een 'onveilige en weinig constructieve werksfeer' is ontstaan. Zij zou het managementteam hebben 'overvallen met een nieuwe indeling, die tot het vertrek van veel MT-leden heeft geleid.'
Afgelopen anderhalf jaar was er inderdaad sprake van een uittocht uit de top van het museum, waarbij bijna het volledige managementteam vertrok. Ook een aantal mensen in de managementlaag daaronder nam afscheid.
Vreselijke situatie
Gordenker ontkent tegenover RTL Z dat de leegloop iets met haar of de doorgevoerde reorganisatie te maken heeft. "In de eerste plaats is niet het hele managementteam vertrokken, want de directiesecretaris is er nog. Een MT-lid was al eerder weg. En het vertrek van de anderen heeft niets met mijn komst te maken."
Van Dams vertrek is wel het gevolg van een conflict met haar, bevestigt zij. "Laat ik voorop stellen dat dit een vreselijke situatie is, en natuurlijk het allerlaatste dat je wilt. Wij hebben er alles aan gedaan om te voorkomen dat dit voor de rechter zou komen."
Kunst en commercie
Het verwijt dat zij zou vinden dat het museum te veel nadruk legt op commercie, veegt zij echter van tafel.
"Ik heb altijd gezegd dat commercie van groot belang is voor het museum. Maar ik ben wel binnengekomen met de opdracht van de raad van toezicht om naar de balans tussen kunst en commercie te kijken. Dan moet je daarover transparant het gesprek kunnen aangaan, en bijvoorbeeld ook de risico's in kaart brengen. Dat is door Van Dam anders begrepen. Samenwerken met hem ging zeer moeizaam."
Voor de rechtbank stelde het Van Gogh Museum dat de arbeidsrelatie met Van Dam onherstelbaar is beschadigd, 'met name omdat hij besluiten niet loyaal uitvoert, maar in twijfel blijft trekken en dit ventileert in de richting van de directie, het managementteam en medewerkers van de organisatie'.
Schadeclaim 636.000 euro
De Amsterdamse kantonrechter oordeelde onlangs dat de verstandhouding inderdaad 'ernstig en onherstelbaar beschadigd' is, en dat het museum daarvan geen verwijt kan worden gemaakt.
Daarom mag het Van Gogh Museum Van Dam aan de dijk zetten, zonder de door hem geëiste schadevergoeding van ruim 636.000 euro te betalen. Wel heeft hij recht op een reguliere ontslagvergoeding, van ruim 16.000 euro.
Van Dams advocate Thea Vlot laat weten 'niet tevreden' te zijn met de uitspraak. "Op dit moment bekijken wij de mogelijkheden van een hoger beroep. Maar omdat het daar misschien van komt, is het lastig om nu uitgebreider op de zaak in te gaan."
