Hoe werken we ons straks uit de crisis? De arbeidsmarkt staat misschien in debatten niet heel hoog op de verkiezingsagenda, maar bijna iedereen heeft ermee te maken. Er bestaan een paar grote verschillen tussen de partijen, maar over een paar zaken zijn veel politici het eens. Dit zijn de opvallendste overeenkomsten en verschillen waar je op kunt letten als je stemt en werkt.
Het bleek een profetische waarschuwing in het rapport van de commissie-Borstlap die adviseerde om de arbeidsmarkt drastisch te veranderen. Vanwege de flexibilisering van de arbeidsmarkt was Nederland slechts een recessie verwijderd van grote maatschappelijke problemen.
Klap
Zo'n twee maanden na het verschijnen van het rapport brak de coronacrisis uit. En inderdaad: de klap kwam hard aan bij flexkrachten. Nog altijd horen zij tot de groepen die het zwaar te verduren hebben.
De echo van het rapport-Borstlap klinkt duidelijk door in de verkiezingsprogramma's van de verschillende politieke partijen, al wordt er soms selectief in geshopt. Vrijwel alle partijen leggen het zzp-schap aan de ketting. Het gevolg moet zijn: minder zzp'ers, minder uitzendkrachten, meer mensen met een vast dienstverband.
Minimumtarieven
Linkse partijen gaan nog een stap verder en willen bijvoorbeeld meer doen tegen schijnzelfstandigheid en de onderhandelingspositie van zzp'ers verbeteren. PvdA, Groenlinks, SP, ChristenUnie en D66 pleiten bijvoorbeeld voor het mogelijk maken van minimumtarieven. De andere partijen hebben het daar niet over.
Zelfstandig ondernemers zullen niet per se staan te juichen bij dergelijke plannen. Zeker het afbouwen van belastingvoordelen kan doorgaans niet op hun goedkeuring rekenen. Toch zal een deel van de zzp'ers geholpen zijn met dit soort voorstellen.
Volgens de meest recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) verdient de helft van alle zzp'ers minder dan 28.000 euro per jaar. Ter vergelijking: het modale inkomen in Nederland is zo'n 36.000 euro per jaar.
Van de partijen die nu in de Tweede Kamer zitten wil alleen het Forum voor Democratie de huidige regels behouden. Maar de meeste partijen willen de fiscale verschillen tussen zzp'ers en mensen in loondienst opheffen of verkleinen zodat het voor werkgevers (of opdrachtgevers) ongeveer even duur is om een zzp'er of een werknemer in te huren.
Aard van de klus
De financiële prikkel om met zzp'ers in zee te gaan moet op die manier verdwijnen. De aard van een klus, in plaats van de prijs ervan, bepaalt dan meer of iets door een zelfstandige moet worden gedaan of door een medewerker in loondienst.
Dat betekent dat zzp'ers aan de onderkant van de markt niet door kunnen met hun bedrijf. Zij bestaan eigenlijk bij de gratie van die belastingvoordelen.
Sommige zelfstandigen zullen in dat geval hun ondernemersambitie in rook zien opgaan. Anderen zullen het prima vinden, als deze stelselwijziging er tenminste voor zorgt dat zij inderdaad een baan aangeboden krijgen in loondienst.
Loondoorbetaling bij ziekte
De vraag is of deze zzp'ers inderdaad een vaste baan krijgen. De partijen doen wel hun best om werkgevers daartoe te verleiden. Bijvoorbeeld door de loondoorbetaling bij ziekte te verkorten.
Nu moeten werkgevers twee jaar lang salaris blijven betalen. Dat wordt in veel zowel linkse als rechtse programma's verkort naar een jaar, waarbij het tweede jaar door de overheid vergoed wordt.
Werkt het WW-plan van Hoekstra eigenlijk wel?
Voor de zieke werknemer verandert er dan niet zo heel veel, hij of zij blijft geld krijgen. Voor werkgevers geeft dat veel financiële ruimte. Zeker voor kleinere bedrijven drukt het doorbetalen van een zieke werknemer ontzettend zwaar op de kosten.
Over het ontslagrecht bestaan meer verschillen. Partijen als het CDA en de VVD willen dat verder versoepelen in de hoop dat werkgevers dan meer mensen durven aan te nemen.
Verworvenheden
Linkse partijen zijn daar huiverig voor en willen bestaande verworvenheden op dat gebied behouden. Niet tornen aan ontslagrecht, zegt de PvdA. Laat de ontslagbescherming onaangetast, meent de PVV, dat in sociaal-economisch opzicht een vrij links programma heeft.
Toch was dat wel waar het rapport van de commissie-Borstlap voor pleitte. Want flexwerkers kunnen alleen meer zekerheid krijgen als de scherpe kantjes van de zekerheden van mensen met een vaste baan worden afgeschaafd. Anders durven werkgevers er niet aan.
Hoewel er dus over veel onderwerpen overeenstemming is tussen partijen blijven er zaken die aan de formatietafel moeten worden gladgestreken.
