Een vrachtwagenchauffeur moet goederen afleveren in Noord-Italië, in een gebied waar een oranje reisadvies geldt. Hij wil niet gaan, omdat hij bang is besmet te raken met het coronavirus. Mag hij weigeren?
'Alleen noodzakelijke reizen', staat op de website van de Nederlandse overheid bij reizen naar Noord-Italië. Florence en Pisa zijn veilig, maar het gebied daarboven tot aan de landsgrenzen kun je beter mijden. En dan is ook nog het gebied rond Rome geel gekleurd: 'Let op, veiligheidsrisico’s.'
Een aantal dorpjes en steden in de provincie Lombardije mijd je als het aan onze overheid ligt beter helemaal. Voor bijvoorbeeld Codogno en San Fiorano geldt een rood, oftewel negatief reisadvies.
Tjitze van Rijssel is onderhandelaar bij CNV Vakmensen voor de transportsector. "We gaan uit van het reisadvies van onze overheid. Als een werkgever wil dat je naar een rood gebied toe gaat, mag je dat weigeren." Als de werkgever blijft aanhouden wil de vakbond 'graag een gesprek met die asociale werkgever'.
CNV Vakmensen wil bovendien dat de werkgever ook de wachtdag betaalt, als die werknemer ziek terugkomt. Wachtdagen zijn dagen waarover een zieke werknemer geen salaris ontvangt. Het gaat vaak om twee dagen. Het idee erachter is dat werknemers zich dan minder snel ziek zullen melden.
Tot slot wil de bond dat een coronabesmetting onder deze omstandigheden wordt aangemerkt als een bedrijfsongeval. De ziekte-uitkering is dan in veel cao's hoger.
Werkgever kan wachtdag gewoon betalen
Het verzoek om meteen vanaf de eerste ziektedag loon te betalen, diende de vakbond deze week formeel in bij de werkgevers. In de cao beroepsgoederenvervoer staat dat het aan de werkgever is om wel of geen wachtdag toe te passen.
"Het is een zogenaamde 'kan-bepaling'. Dat betekent dat een werkgever ervoor kan kiezen om de wachtdag toe te passen", zegt Tjeerd Orie van CNV. "Het hoeft dus niet."
Drie klachten
Het is belangrijk om je zorgen over je reis naar een risicogebied goed met je werkgever te bespreken, adviseert vakbond FNV. Bij het klantcontactcentrum kwamen drie telefoontjes binnen van werknemers die toch verplicht moesten afreizen. Bij CNV klaagde nog niemand.
"In de Arbowet staat dat de werkgever moet zorgen voor een veilige werkomgeving. Als je naar een oranje gebied moet reizen, moet de werkgever dus zorgen voor goede beschermingsmiddelen. Dat zal in de praktijk moeilijk haalbaar zijn. Je zou dus kunnen stellen, dat hij je dan niet mag vragen om af te reizen", zegt een woordvoerder van de FNV.
Wat is noodzaak?
Een rood reisadvies zal niet zoveel discussie opleveren, denkt arbeidsrechtadvocaat Maarten van Gelderen. Het advies is dan immers ronduit negatief. Anders is het bij een oranje reisadvies: alleen noodzakelijke reizen
"Wat is noodzaak? Die discussie ga je dan krijgen. Het ligt eraan wat voor baan je hebt. Als je een kantoorbaan hebt en je moet sporadisch naar het buitenland, dan heb je meer recht van spreken dan bij een baan als internationaal chauffeur. In het laatste geval kun je bij een geel of oranje reisadvies niet weigeren. In het eerste geval is het misschien met videoconferencing op te lossen. Of je laat je gesprekspartner hierheen reizen."
Mocht je als werknemer bezorgd zijn, dan adviseert Van Gelderen met je baas in gesprek te gaan. Als je Ikea-meubelen moet afleveren, zal er geen bloed vloeien als een chauffeur ze drie weken later bezorgt. "Maar bij de internationale levering van medicijnen is er misschien wel noodzaak. En hoe zit het met bederfelijke waren? Als jij die groenten niet levert, moet je werkgever 30.000 euro afschrijven. Dan kun je juridisch gezien mogelijk wel van noodzaak spreken."
Werk weigeren soms reden voor ontslag
Een werkgever kan je proberen te ontstaan bij werkweigering. Van geval tot geval zal de rechter bekijken of je weigering terecht was.
"Omdat het coronavirus nieuw is, zijn er geen precedenten in de rechtspraak. Maar als je werkgever wil dat je naar oranje gebied reist, zal hij een goede reden moeten hebben. Hoe groot is de financiële impact voor een bedrijf als een reis niet doorgaat? Dat hangt ook van de grootte van het bedrijf af. Had een werkgever een probleem anders kunnen oplossen? Het hangt ook af van hoe lang je in een risicogebied moet blijven. Moet een chauffeur alleen pallets laden en lossen of heeft hij daar uitgebreid contact met andere mensen?"
Verder zal de rechter meenemen of de werkgever voorzorgsmaatregelen heeft getroffen om de kans op besmetting te verkleinen, denkt de arbeidsrechtsadvocaat. "Denk aan extra hygiënemaatregelen en het meegeven van geschikte mondkapjes."
