Als het huidige beleid wordt doorgezet zwakt de economische groei de komende jaren verder af naar 1,1 procent per jaar. De zwakkere groei wordt onder andere veroorzaakt door vergrijzing die gaat leiden tot een forse toename van de zorgkosten. Dat stelt het Centraal Planbureau (CPB) in economische voorspellingen voor de periode 2022 tot 2025.
Het aantal ouderen neemt toe tussen 2021 en 2025. Die ouderen hebben meer zorg nodig. Daardoor zullen de zorgkosten stijgen van 68 miljard euro in 2017 naar 84 miljard euro in 2021. In 2025 komen de zorgkosten uit op 100 miljard euro, voorspelt het CPB.
Deze kabinetsperiode is het eigen risico van zorgverzekeringen bevroren op 385 euro. Als het volgende kabinet niet ingrijpt, zal het eigen risico in 2025 waarschijnlijk stijgen naar 440 euro, rekent het CPB uit. De afgelopen periode hebben meerdere partijen gepleit voor afschaffing van het eigen risico.
Inflatie laag, koopkracht neemt niet toe
Het volgende kabinet krijgt ook te maken met een inflatie die laag blijft, onder de doelstelling van de Europese Centrale Bank van 2 procent. Voor 2022 tot 2025 wordt 1,5 procent inflatie verwacht.
Ondertussen neemt de koopkracht in die periode niet toe. De lonen stijgen wel, maar niet ruim. Daarnaast wordt die stijging teniet gedaan door hogere zorgpremies, lastenverzwaring in de loon- en inkomensheffing en hogere premies voor pensioenen.
Met een ongewijzigde koopkracht en kleinere groei van werkgelegenheid zwakt de groei van particuliere consumptie af tot 1,2 procent per jaar in de jaren 2022 tot en met 2025. De werkloosheid loopt licht op, van 3,7 procent van de beroepsbevolking in deze periode tot 4,3 procent in 2022 tot en met 2025, verwacht het CPB.
'Drastische ingrepen nodig'
"Teruglopende groei, geen koopkrachtverbetering, snel oplopende zorgkosten en een begrotingsoverschot dat omslaat in een tekort: het laat zien dat een volgend kabinet niet achterover kan leunen", zegt politiek verslaggever Roel Schreinemachers. "Ook komende jaren zijn drastische ingrepen nodig. Vooral de stijgende zorgkosten zijn gezien de vergrijzing een steeds groter probleem."
Politieke partijen gebruiken deze informatie bij de opstelling van hun verkiezingsprogramma. "Dan worden de verschillen duidelijk: kiest een partij er bijvoorbeeld voor om te snijden in voorzieningen om zorg betaalbaar te houden, of om de belasting te verhogen? Om de stijging van de zorgkosten te remmen zijn moeilijke en soms ook pijnlijke keuzes nodig", zegt Schreinemachers.
Zorg kost veel meer, meer mensen nodig door vergrijzing
In de zorgsector groeit de vraag naar personeel, terwijl het arbeidsaanbod afneemt. Het CPB voorspelt dat de werkgelegenheid in de zorg met 2,1 procent per jaar zal groeien. Er zijn 135.000 mensen nodig tussen 2021 en 2025, terwijl het lastig is om mensen te vinden.
Tussen 2021 en 2025 neemt het aantal mensen in leeftijdscategorie 15- tot 74-jarigen voor het eerst af. De totale bevolking neemt toe, maar uit de groep 15- tot 74-jarigen verdwijnen 45.000 mensen in die vier jaar. Die mensen worden ouder, of komen te overlijden.
Het begrotingsoverschot van 0,3 procent van het bruto binnenlands product (bbp) in 2020 slaat in 2021 om naar een tekort van 0,4 procent van het bbp. De uitgaven stijgen in 2021 door verhoogde uitgaven aan zorg, sociale zekerheid en internationale samenwerking, verwacht het CPB.
Wat betekent dit?
Deze Middellangetermijnverkenning van het CPB is een van de bouwstenen waarop het beleid van het volgende kabinet moet worden gebaseerd. Daarin wordt de economische ontwikkeling voor de komende kabinetsperiode geschetst, als het beleid dat nu geldt wordt doorgetrokken.
Het komende kabinet kan op basis van deze cijfers bepalen wat verstandig is om te doen en waar er bijvoorbeeld geld bij of af moet.
Het CPB zegt zelf ook al dat er nogal wat internationale en nationale onzekerheden en risico's zijn in deze verkenning. De enige zekerheid is dat de bevolking van Nederland zal vergrijzen.
