Mark Rutte opvolgen als premier van Nederland, partijgenoot Cora van Nieuwenhuizen heeft er wel oren naar. Is het slim om te delen dat je hogerop wilt? En als je die ambitie deelt, wat is daar dan een goed moment voor?
Cora van Nieuwenhuizen is nu nog minister van Infrastructuur en Waterstaat. Tegen weekblad Elsevier Weekblad zei ze onlangs dat ze wel premier wil worden van Nederland en als dat er niet in zit een positie als eerste vrouwelijke minister van Financiën ook prachtig vindt.
Nog een politicus die recent zijn ambities hardop uitsprak is Frans Timmermans. Hij stond lang op 'pole position' om de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie te worden en zei zelfs dat hij het niet voor minder zou doen. Inmiddels is duidelijk dat het met zijn uitgesproken ambities niet goed is afgelopen, al kon hij daar zelf niet zoveel aan doen.
Niet alleen talent
Volgens organisatiepsycholoog Killian Wawoe moet je niet te vroeg zijn met het uitspreken van je ambities. "Mensen die te vroeg te uitgesproken zijn, vissen nog weleens achter het net. Slimme politici houden de kaarten op de borst."
Ambitie is wel een van de beste voorspellers of iemand verder komt in het leven, zegt Wawoe. Maar hogerop komen is in zijn ogen niet alleen een kwestie van talent. "Niet de beste mensen, maar mensen die het graagst willen komen bovendrijven."
Geliefd en geschikt
Het beeld dat momenteel naar voren komt uit onderzoek is dat er niet zoiets bestaat als hét talent voor een functie, zegt Lidewey van der Sluis, hoogleraar Strategisch Talentmanagement aan de Nyenrode Business Universiteit. Bovendien verandert de wereld snel, wat vereist dat iemand meebeweegt om zo de beste kandidaat te kunnen blijven.
Elke organisatie heeft daarin haar eigen dynamiek, ook het bedrijfsleven, zegt ze. "Als je weet hoe de hazen lopen bij Unilever, weet jij hoe je zou moeten lopen om geliefd te blijven. Geliefd is in dit geval eigenlijk hetzelfde woord als geschikt."
'Kijk naar het uiteindelijke doel'
En geschikt ben je pas op het moment dat je meer meebrengt dan alleen ambitie, zegt leiderschapscoach Carla Clarissa van Stralen. "Ambitie is eigenlijk een lege huls. Je moet er iets mee willen veranderen, in gang willen zetten. Anders brand je op. Je moet niet alleen kijken naar je volgende stap, maar ook naar het uiteindelijke doel."
Op het moment dat je merkt dat je een leidende rol kunt en wilt innemen, moet je dat kenbaar maken, vindt ze. "Natuurlijk wel alleen als je weet wat je wilt betekenen. Als je een eigen visie hebt gevormd en je mensen meekrijgt."
Timing
Van Stralen denkt niet dat je gauw te vroeg bent met het uitspreken van een ambitie. "Als management trainee word je al klaargestoomd voor leiderschapsrollen." Belangrijker is dat je je voelsprieten aanzet, zegt ze, en aanvoelt wat een handig moment is om je ambitie kenbaar te maken."
Timing is ook een leiderschapskwaliteit, vult ze aan. "Je hoeft niet altijd formeel tijdens een beoordelingsgesprek mee te delen dat je meer wilt doen."
Zaken ter discussie
Stel dat je je ambitie uitspreekt, hoe groot is de kans dat je dan daadwerkelijk hogerop komt? Op basis van de vakliteratuur maakt hoogleraar Van der Sluis onderscheid tussen drie typen werknemers die in meer of mindere mate kans maken op promotie.
"De grijze muizen zijn gepolijst, doen hun werk naar behoren, en gaan makkelijk met de stroom mee. Witte raven springen eruit, zijn anders op een positieve manier, en zijn onderscheidend. Zwarte zwanen wijken ook af van de norm, maar zij zijn daarnaast ook kritischer, blijven vragen stellen en doorprikken, en stellen zaken ter discussie. Dat maakt ze niet altijd geliefd."
Minder wrijving geven
Ambitieuze mensen kunnen voorkomen in alle drie de groepen, zegt ze. "Vaak zie je wel in corporates dat deze dynamiek ertoe leidt dat niet de beste, maar de second best kandidaat wordt gekozen. Die is in de ogen van de beslissers goed genoeg en heeft een lagere risicofactor omdat deze naar hun verwachting minder wrijving gaat geven."
"Als je in een grote organisatie een directie- of bestuursfunctie ambieert, zul je je tot op zekere hoogte moeten conformeren aan de norm voor gewenst gedrag en functioneren", aldus Van der Sluis. "In zo'n omgeving is aanpassen de beste manier om in beeld te blijven en door te stromen."
