Het is voor werkgevers niet verplicht om werknemers een pensioenregeling aan te bieden, en dat brengt werknemers soms in lastige situaties. Zo wil Marieke (26) eigenlijk sparen voor haar oude dag, maar van haar huidige salaris is dat onmogelijk.
Marieke* is een van de 856.000 mensen die wel in loondienst werkt, maar geen pensioen opbouwt. Het zijn vaak jongeren die achter het net vissen: de helft van de werknemers zonder pensioen is onder de 35.
Soms letten die jongeren niet goed op en hebben ze het niet door, soms is er gewoon weinig aan te doen. "Mijn werkgever is ook niet verplicht tot het aanbieden van een pensioenregeling", weet Marieke ook.
'Ik wil het later goed hebben'
Ze werkt als verzorger bij een dierenhotel en ontvangt een nettosalaris van ongeveer 1200 euro voor 30 uur werk per week. "Ik ben nu nog jong", zegt de 26-jarige. "Maar ik denk wel nu al na over mijn toekomst. Als ik later oud ben wil ik het wel goed hebben."
Marieke heeft bij haar sollicitatie ook al gevraagd naar de mogelijkheid tot pensioenregeling, maar kreeg nul op het rekest. De branche waarin ze werkzaam is heeft geen cao. Haar werkgever zou er wel aan mee willen doen, maar gaat het niet zelf organiseren.
In de knel
En dat brengt mensen als Marieke in de knel. "Ik heb het heel erg goed naar mijn zin, maar het kan niet tientallen jaren zo duren. Ik red het financieel niet om zelf veel opzij te zetten. Het hoeft nu allemaal nog niet, maar ik moet op een gegeven moment wel gaan opbouwen. En anders moet ik ander werk zoeken, maar ik wil liever blijven", stelt ze.
Een ingewikkelde situatie, vindt hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen, die eigenlijk ook niet direct een oplossing heeft. "Het enige antwoord is natuurlijk officieel: je moet sparen", zegt Wilthagen. "Maar ja, ik snap natuurlijk ook dat dat niet past in deze situatie."
Geld sparen of baanswitchen
Maar het beleid is helder, volgens Wilthagen. Een werknemer kan geld opzijzetten of naar een andere baan. "Je kan niet zeggen: ik heb daar recht op. Er is simpelweg geen pensioenplicht."
Hij refereert aan de horeca, waar veel mensen kort werken en weinig opbouwen. "Daar is pensioen ook niet meer standaard. Een deel van de bedrijven zegt: we willen het loon wel verhogen en dan moet de werknemer dat als stimulans voor eigen opbouw zien. Dat lijkt me nu de enige route."
Verkeerd verwachtingspatroon
Wat Wilthagen in zijn werk als arbeidsmarktdeskundige veel ziet is dat het idee leeft dat het in Nederland 'allemaal wel geregeld is'. "Dat verwachtingspatroon is er, maar dat is gewoon niet zo. De kale AOW houdt niet over. In dit voorbeeld weet de werknemer in ieder geval dat er niets geregeld is. Als je daar later pas achter komt kan het als een klap aankomen", zegt Wilthagen.
De hoogleraar merkt op dat dit soort situaties voortvloeien uit een nieuw type arbeidsverhoudingen. "Terwijl het hele systeem nog gebaseerd is op de oude situatie, waarbij je jaren bij een werkgever werkte. Dat is verleden tijd, maar de instituties blijven achterlopen. We komen ook niet vooruit in dat debat, terwijl het vreselijk hard nodig is."
* Om Marieke niet in de problemen te brengen met haar baas is een andere naam gebruikt. Haar echte en volledige naam zijn bekend bij de redactie.
