Mannen doen minder hun best als ze hun bonus verliezen. Vrouwen, daarentegen, werken net zo hard. Dat concluderen Duitse onderzoekers na een wetenschappelijk experiment. Alleen maar vrouwen in dienst nemen dus? "Dat is te kort door de bocht."
Mannen gaan het zo'n 12 procent rustiger aan doen, zagen economen Volker Benndor, Holger Rau en Christian Sölch, als zij in plaats van een geldbedrag per klus een vooraf vastgesteld loon krijgen.
Motivational crowding-out
Vrouwen zijn stabiel. Een bedrag per klus, vast loon, wel of geen bonus: het heeft nauwelijks invloed op hun motivatie. Bij hen treedt het zogenoemde 'motivational crowding-out'-fenomeen niet op: beloningen of straffen hebben geen invloed op hun intrinsieke motivatie.
Maar werkgevers die nu denken dat ze beter af zijn met uitsluitend vrouwen in hun team komen bedrogen uit, zegt eerste auteur Benndorf tegen RTL Z. Zo'n bonus werkt namelijk ook de andere kant op: met een financiële prikkel kun je je (mannelijke) personeel een motivatieboost geven. "Onze conclusie kan wel richting geven aan bedrijven meer vrouwelijk personeel willen werven", aldus Benndorf.
Ook zijn de uitkomsten relevant voor bedrijven die hun beloningssystematiek op de schop nemen, eventueel gedwongen door de overheid die strengere bonuswetgeving ontwerpt.
Minder arbeidsethos
Bedrijven die overwegen hun bonussen, of variabele beloningen, af te schaffen of uit te faseren moeten daar goed over nadenken, zegt Benndorf. "Immers, dat kan de arbeidsethos van mannen flink verlagen."
Aan de andere kant moeten bedrijven die juist bonussen willen introduceren beseffen dat je daar niet gemakkelijk van af komt, zonder gevolgen voor de motivatie van je (mannelijke) personeel.
Mannen competitiever
Gedragseconoom Paul Smeets van de Universiteit Maastricht herkent de conclusies van het Duitse onderzoek, dat recent in het wetenschappelijke tijdschrift Economic Inquiry verscheen. "Het past in een groter geheel van studies die aantonen dat mannen de voorkeur geven aan een competitieve werkomgeving. Vrouwen hebben liever competitie met zichzelf", aldus Smeets.
Een voorbeeld: een vrouwelijke marathonloper zal eerder haar tijd van vorig jaar willen verbreken, terwijl een man met name sneller wil zijn dan de buurman.
Divers personeelsbestand
Benndorf en zijn collega's geven geen duidelijk verklaring voor het verschil tussen de intrinsieke motivatie van mannen en vrouwen. Smeets onderzocht eerder de invloed van het hormoon testosteron op fondsmanagers. "Mannen hebben meer testosteron. Dat leidt tot meer competitiedrang, maar ook tot meer zelfoverschatting", weet de Maastrichtse onderzoeker.
Dat competitieve element kan gunstig uitpakken, zegt ook Volker Benndorf. Maar zelfoverschatting brengt juist risico's met zich mee. "Een divers personeelsbestand houdt dat in balans", vertelt Smeets.
'Glazen plafond'
Bonussen zijn niet onomstreden. Geregeld klinken geluiden in de samenleving en politiek om dergelijke financiële prikkels aan banden te leggen, met name in de bankensector.
Dat is een sector die gewend is aan variabele beloningen en waar overwegend meer mannen dan vrouwen werken, analyseert Smeets. "Als je meer vrouwen wilt aantrekken moet je dus over de beloningsstructuur nadenken. Dat competitieve trekt mannen meer aan dan vrouwen."
Ook de Duitse onderzoekers zien in hun experiment een verklaring voor het zogenoemde 'glazen plafond'. Om de moraal hoog te houden maken mannen sneller promotie - zij hebben die beloning nodig om gemotiveerd aan de slag te blijven.
Slag op de arm
Benndorf, Rau en Solch benadrukken wel dat hun studie een proef is, geen analyse met data uit de echte wereld. Dat bij mannen het 'motivational crowding-out'-effect optreedt, na het verdwijnen van een bonus, is zonder twijfel, zegt Benndorf. Maar in het echt beïnvloeden ook andere aspecten iemands motivatie.
Mannen gevoelig voor financiële prikkels, vrouwen nauwelijks
Een groep van 347 mensen, 172 mannen en 175 vrouwen, kreeg een aantal puzzels voorgeschoteld om op te lossen. Voor het puzzelen kregen de deelnemers een vergoeding.
Het experiment werd opgedeeld in twee delen, waarbij de financiële vergoeding in elk deel anders was.
Een deel van de groep kreeg eerst 8 eurocent per opgeloste puzzel, een variabele beloning. In het tweede gedeelte kregen ze sowieso 8 euro, een vast bedrag dus.
Een andere groep kreeg eerst een vast bedrag, daarna een variabele beloning. Ook waren er groepen waarbij de beloning niet veranderde.
Vervolgens keken de onderzoekers of de intrinsieke motivatie van de deelnemers verandert, na het aanpassen van de beloningssystematiek.
Een van de belangrijkste conclusies is dat de motivatie van mensen die gewend zijn aan een variabele beloning daalt, nadat ze gaan werken voor een vast loon. Die daling wordt volledig veroorzaakt door mannelijke onderzoeksdeelnemers. In het bijzonder door een relatief kleine groep mannen bij wie de motivatie bijzonder hard daalt.
Op vrouwen blijkt het veranderende beloningsbeleid geen noemenswaardige invloed te hebben. Zij zijn in het algemeen al gemotiveerder dan mannen. Dat blijft zo, ook nadat ze op een andere manier geld verdienen.
