Met dit apathische kabinet wordt Wilders vanzelf premier

Wie een blik werpt op de peilingen kan niet ontkennen: de PVV is ongekend populair. Dat heeft de partij niet aan Wilders te danken, maar aan een kabinet dat geen antwoord heeft op de vluchtelingencrisis. En het land daarmee aan zijn lot overlaat, schrijft Roderick Veelo.

Nog 60 weken tot de volgende verkiezingen en ik vraag mij al enige tijd af hoe de winnaars van de vorige daar naar uitkijken. VVD en PvdA staan er miserabel voor in de peilingen en dat is al lang zo. Maurice de Hond peilde afgelopen zondag maar weer eens een halvering van de VVD-fractie en van de PvdA-fractie blijft nog maar een kwart over. Grote winnaar - met 41 zetels op eenzame hoogte - de PVV.

Hebben Rutte en Samsom inmiddels al zweet in de handen? Hebben ze een vermoeden wat er gaande is onder het kiezersvolk? Ik vrees van niet. Peilingen kun je altijd relativeren met het vermoeden dat mensen - eenmaal in het échte stemhokje - een andere keuze maken. En die stemhokjes staan er pas over 60 weken. Een geruststelling? Ik dacht het niet.

Want die 60 weken kunnen snel gaan. Een ongekend harde afstraffing door de kiezers is niet iets om je op te verheugen. En straks 41 PVV-ers in de Tweede Kamer lijkt me ook geen ambitie van het kabinet. Dus waar denken Rutte en Samsom aan? Aan het verzilveren van de wapenfeiten uit de eerste drie jaar?

De economie draait goed en, hoewel voor een belangrijk deel afhankelijk van het economisch herstel buiten Nederland, heeft het kabinet het herstel in elk geval niet in de weg gezeten. Andere wapenfeiten: de overheidsfinanciën zijn op orde en er is begonnen met het hervormen van de woningmarkt en de arbeidsmarkt.

Geen kleine prestaties, maar van verzilveren zal geen sprake zijn als grote stappen uitblijven op het dossier dat de afgelopen 6 maanden de peilingen heeft bepaald en vrijwel zeker doorslaggevend zal zijn bij de eerstvolgende verkiezingen: de crisis rond de toestroom van vluchtelingen en andere asielzoekers.

Blijven ze op dezelfde voet verder gaan, dan worden de peilingen vanzelf de echte verkiezingsuitslag. Ik gun ieder zijn politieke voorkeur, maar met 41 zetels voor de PVV vrees ik een tamelijk onbestuurbaar land. Daarmee verwijt ik de PVV hier geen slechte bestuurders, maar het wordt lastig formeren.

Er doen zich grofweg twee mogelijkheden voor: een kabinet-Wilders en een kabinet-anti-Wilders. Onder leiding van de PVV een nieuwe regering samenstellen zal een knappe prestatie zijn, maar vervolgens nieuwe wetgeving door een vijandige Eerste Kamer krijgen zal een nog veel grotere opgave worden. En de formatie van een kabinet zónder de PVV? Die is minstens even moeilijk. Bovendien zal het negeren van de grote winnaar de legitimiteit van zo'n kabinet geen goed doen.

Kortom, geen vrolijk vooruitzicht. Mocht het tot zo'n patstelling komen, dan is dat in eerste plaats de schuld van VVD en PvdA. Want de torenhoge positie van de PVV in de peilingen is niet zo zeer de verdienste van Geert Wilders, evenmin als de onrust in de samenleving over de immigratie zijn verdienste is. Beide zijn een gevolg van de apathische houding van het kabinet tot het asielbeleid.

Begin augustus peilde Maurice de Hond nog maar 21 zetels voor de PVV, dat aantal verdubbelde rap in de maanden erna. Nadat de coalitie eerder al tot op het bot verdeeld bleek over bed, bad en brood voor uitgeprocedeerde asielzoekers, waande het kabinet zich in september overvallen door de nieuwe stroom vluchtelingen.

Kun je kiezers ongerustheid verwijten als de leiding van het land geen regie en controle kan of wil voeren over de uitzonderlijke toestroom van een onbekend aantal asielzoekers? Nee, maar dat gebeurt. Voeg daarbij het gebrek aan visie, moed en daadkracht bij de coalitie en je hebt de motor én de brandstof achter het electorale succes van de PVV.

Maar als VVD en PvdA de komende 60 weken hun lot in eigen hand hebben, wat staat hen dan te doen? PvdA-partijvoorzitter Spekman verspilt in elk geval z'n tijd door nog altijd Wilders de schuld van alles te geven. Bij de VVD lacht Rutte er misschien nog 1 à 2 zetels bij, maar dat zet voor zijn partij geen zoden aan de dijk. Met 'de asielinstroom naar nul' líjkt het of Rutte de regie neemt, maar iedereen weet dat hij die overlaat aan de Turken.

Het verbaast me dat het kabinet niet wat meer houvast vindt bij migratiedeskundige Paul Scheffer. Hij stelt dat regie en controle over immigratie onontbeerlijk zijn voor een duurzaam vluchtelingenbeleid: 'Europa wordt omringd door landen in verval, met autoritaire regimes. Als je denkt je voor die wereldwanorde zonder begrenzing open te kunnen stellen, begrijp je niet in wat voor wereld we leven'. Buitengrenzen bewaken dus. Scheffer waarschuwt: 'als de liberale partijen het nu niet doen, doen de populistische partijen het straks.'

Rutte en Samsom hebben nog 60 weken om te bewijzen dat zij begrijpen in wat voor wereld we leven.