Gezocht: de verborgen visie van premier Rutte

Onze premier heeft een bijzondere eigenschap. Waar de meeste mensen zich wat ongemakkelijk voelen als hun belangrijkste tekortkoming ter sprake komt, begint Mark Rutte op zo'n moment juist te stralen. Hij is namelijk erg trots op z'n handicap.

Dat bleek vorige week maar weer eens.

Woensdagochtend presenteerde Jean-Claude Juncker als voorzitter van de Europese Commissie zijn 'State of the Union'. En terwijl de Commissie de afgelopen jaren erg terughoudend was met alles wat mogelijkerwijs tot controverse kon leiden, introduceerde Juncker deze keer ambitieus en zelfverzekerd zijn nieuwe blauwdruk voor Europa.

Onze premier was niet onder de indruk. Want waarom zou je je tijd verspillen aan zoiets triviaals als een visie?

"U kent mij", vertelde hij een groep verslaggevers, "als iemand die bij het woord 'visie' al direct denkt: ga naar de oogarts!" Over enkele plannen op de korte termijn wilde Rutte nog wel zijn mening geven, maar de rest interesseerde hem niet zo. Zeker waar het ging om een blik op 2025 en verder: "Dat zien we dan wel."

Je zou het kunnen afdoen als een stoere vorm van onverschilligheid. Wat mij betreft is het vooral een stuitende vorm van schaamteloosheid. Dat je als politiek leider geen visie hebt, is al erg genoeg. Maar onze premier is er ook nog eens trots op.

Wat dat betreft is Rutte een beetje als de kapitein van een oud vikingschip midden op een onstuimige oceaan. Het enige wat hem lijkt te interesseren, is dat de boot in beweging blijft. Waar het moet eindigen, is onduidelijk. Als het schip maar zo hard mogelijk vooruit blijft gaan.

Ondertussen spoort hij goedgemutst zijn roeiers aan tot maximale inspanning: "Kom op mensen, een beetje doorroeien!" Er ligt een aardige beloning in het verschiet: "Als jullie nog twaalf maanden keihard werken, dan gaan jullie er volgens de koopkrachtplaatjes met 0,3 procent op vooruit!" De roeiers zijn maar matig enthousiast. Ze zijn nog niet vergeten dat de kapitein hen eerder vergeefs duizend muntstukken de man in het vooruitzicht stelde.

Koopkrachtplaatjes, daar gaat het om anno 2017. En houdbaarheidssaldi. Het lijkt wel alsof er zowel binnen de huidige regering als bij de formatieonderhandelingen net zo lang aan de knoppen wordt gedraaid tot elke door het CPB gedefinieerde subgroep er op papier een klein beetje op vooruit gaat. Bij gebrek aan een werkelijke visie lijkt dát het ultieme doel.

Het leidt tot een fundamenteel gebrek aan consistentie en een volstrekt onbetrouwbare overheid. Regels worden continu aangepast om aan kortetermijndoelstellingen te voldoen. Voordat nieuw beleid goed en wel is geïmplementeerd, wordt het alweer afgeschaft. De politiek zadelt uitvoeringsinstanties doorlopend op met onnodig complexe opdrachten. Leidt al die beleidsmatige wispelturigheid tot enige verbetering op de lange termijn? Dat zien we dan wel.

Je kunt het bovendien de inwoners van Nederland lastig kwalijk nemen dat ze vooral geïnteresseerd raken in de eigen portemonnee. In een speech hekelde de premier de grote 'Dikke Ik'-mentaliteit. Maar als de politiek enkel over koopkrachtplaatjes praat, moet je niet verwonderd opkijken als het volk vooral naar loonstrookjes en pensioenmutaties kijkt. Wie is nu bereid tot opoffering, zolang volkomen onduidelijk is waar we het voor doen? Om de overheidsfinanciën op orde te krijgen, en meer van dat soort abstracte onzin?

Misschien is er hoop.

In het Algemeen Dagblad gaf minister Schippers dit weekend aan dat de premier wel degelijk over een visie beschikt: "Mark heeft meer visie in zijn pink dan de meeste mensen in hun hele lichaam. Alleen doet hij altijd of dat niet zo is." (Geen grap, dat zegt ze echt.)

In dat geval wordt het hoog tijd dat onze premier deze geveinsde visiearmoede staakt en het best bewaarde geheim van Den Haag direct met de wereld deelt.

Dinsdag biedt daarvoor een uitstekende gelegenheid, wanneer onze koning namens de regering zijn troonrede uitspreekt. Ik vrees echter dat we het opnieuw moeten doen met vaag taalgebruik en holle frasen, zoals dit pareltje uit de troonrede van 2015 met een prikkelende visie op het Europese vluchtelingenvraagstuk: "Er is een integrale aanpak nodig die rekening houdt met alle relevante factoren." Oh. Helder.

Wie niet ziet dat dit veel beter kan, moet echt naar de oogarts.

Volg Lars op Twitter of meld je aan voor gratis overtuigtips.