Groene groei bestaat niet

Bijna de hele wereld heeft zich gecommitteerd aan de afspraken van Parijs om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Maar om dat ook daadwerkelijk voor elkaar te krijgen zullen we wellicht nog een heel groot taboe moeten slechten: het lukt waarschijnlijk alleen met minder economische groei.

Of, als vloeken in de kerk: krimp. Praten over 'groene groei' is vooral zand in de ogen strooien van groei-adepten.

Er stond laatst een interessant stuk in The Guardian. In de berekeningen van het akkoord van Parijs zijn de onderzoekers uitgegaan van technologie die nog niet bestaat, namelijk negatieve emissietechnologie.

Dit komt er in het kort op neer dat technologie ervoor gaat zorgen dat de economie kan doorgroeien terwijl de uitstoot van broeikasgassen daalt. In jargon: absolute ontkoppeling. Een voorbeeld daarvan is het zogenaamde beccs: bio-energy with carbon capture and storage.

We gaan op grote schaal boomplantages aanleggen, waarbij de bomen CO2 uit de lucht halen. Vervolgens worden de bomen gekapt, over de wereld vervoerd en als biomassa verstookt voor energie. De CO2 die bij de verbranding vrijkomt wordt ondergronds opgeslagen.

Deze oplossing komt in 80 procent van de scenario’s van de IPCC voor. En zal ons vanaf 2020 moeten redden. Er zijn echter grote twijfels of dit kan. De schaal waarop bomen geplant zouden moeten worden is driemaal de oppervlakte van India. Daarnaast is ondergrondse opslag ook nog niet zo heel gemakkelijk, zoals bijvoorbeeld het project in Rotterdam laat zien.

We hebben dan nog misschien nog niet de technologie, we hadden al wel een begrip dat ons al jaren totaal op het verkeerde been zet: groene groei. Daarmee wordt volgens het CBS bedoeld: "Economische groei en ontwikkeling, waarbij de druk op het milieu en het gebruik van natuurlijke hulpbronnen worden geminimaliseerd."

De OECD maakt hiervan een regelmatige update. Vorige maand kwamen ze in het laatste rapport wederom tot de conclusie dat het niet opschiet: "The report shows that no country is performing well on all green growth dimensions and most of the countries studied have yet to fully disconnect economic growth from fossil fuel use and pollutant emissions." Goh, verrassend. Groene groei bestaat nu niet. Het is vooral zand in de ogen waardoor we gewoon kunnen blijven doen wat we al deden.

Het is duidelijk dat meer economische activiteit niet kan samengaan met het minder belasten van onze natuurlijke omgeving. Laten we daarom een andere discussie beginnen. Het ontgroeien van het streven naar meer groei. Hoe kunnen we onze samenleving op een duurzame manier inrichten, zowel ecologisch, sociaal als economisch, zonder dat we afhankelijk zijn van die groeimachine?

Gelukkig zijn daar ook steeds meer academici over aan het nadenken. 'Degrowth' heet die stroming. Een hele bonte verzameling van allerlei alternatieve gedachten over een nieuw systeem.

Wat centraal staat in al die gedachten is dat een samenleving niet meer economische groei en accumulatie van kapitaal en spullen nodig zou moeten hebben. Dat betekent dat we 'iets' moeten doen met tal van instituties die afhankelijk zijn van economische groei. Van de arbeidsmarkt tot de overheid, alles moet opnieuw worden doordacht. Ook zal onze definitie van vooruitgang minder materieel moeten worden. Zo lang we status en vooruitgang vooral afmeten aan meer spullen en meer inkomen zijn we nog niet echt op weg.

Laten we onze klimaatafspraken serieus nemen. En dan niet door ons groen zand in de ogen te laten strooien dat ervoor zorgt dat we elke dag net kunnen blijven doen alsof we niet rondlopen op een tikkende tijdbom.