Bij veel horecazaken betaal je nog een toeslag voor koffie met plantaardige melk, maar bij Pluk in Den Haag rekenen ze juist meer voor koemelk. Cappuccino komt standaard met havermelk, omdat dit minder belastend is voor het milieu. "Dat zouden meer bedrijven moeten doen", vindt eigenaar Jet Ratei.
Een cappuccino met koemelk kost 30 eurocent extra bij Pluk. Bezoekers moeten ook specifiek om die melk vragen, zegt Ratei. "We geloven dat het een betere keuze is voor milieu en dier."
Gasten meer laten betalen voor havermelk of andere plantaardige opties voelde niet goed, zegt ze. Veel bedrijven vragen een toeslag omdat plantaardige melk meestal duurder is om in te kopen. Ratei deed dat eerder ook, maar legt de rekening nu bij de grootste vervuiler onder de koffiedrinkers neer.
"Voor ons is dit vooral een ethische keuze en we vinden dat meer bedrijven dat zouden moeten doen", zegt ze.
Plantaardig menu
Ratei is niet alleen. Ook bij de Groene Afslag in Laren kregen gasten tot voor kort een toeslag van zo’n 20 cent voor koemelk. Inmiddels is het bedrijf helemaal van dierlijke eiwitten afgestapt, zegt eigenaar Lucas Mol. "Ons menu is volledig plantaardig."
Ook Mol hoopt mensen te inspireren om duurzamer te leven. Deze maand was het Dutch Overshoot Day: als iedereen zou leven als Nederlanders, was de aarde al opgebruikt voor de rest van het jaar. De veestapel heeft hier een belangrijk aandeel in.
Vega saucijsjes
En daarom eten zelfs verstokte carnivoren bij De Groene Afslag planten. "We krijgen eigenlijk nooit klachten", zegt Mol. Bij een vergadering van de brandweer moesten er per se saucijzenbroodjes komen. "En die van de Vegetarische Slager bleken goed te smaken."
Cappuccino's worden hier voor 3,50 euro gemaakt met haver-, erwten-, amandel- of sojamelk. Dat sommige ondernemers daar een extra toeslag voor rekenen moeten ze volgens Mol 'zelf weten'. "Ik heb geen waardeoordeel, maar uiteindelijk wordt plantaardig de standaard."
Milieu? 'Eén koffie verkeerd = 14 espresso’s'
Volgens voorlichtingsinstantie Milieu Centraal is een plantaardige versie van melk ongeveer drie keer beter voor het milieu dan koemelk. Dat heeft te maken met de grote hoeveelheid grondstoffen die er nodig zijn voor het houden van koeien. Ook stoten koeien meer schadelijke broeikasgassen uit, zoals methaan.
Van een erwt of havermout is met minder milieubelasting plantaardige melk te maken: "Vaker kiezen voor plantaardig eten brengt je ecologische voetafdruk omlaag", zegt Paulien van der Geest, expert duurzame voeding bij Milieu Centraal. Zwarte koffie is relatief de beste optie: 14 espresso’s staan qua milieubelasting gelijk aan een koffie verkeerd, aldus de organisatie.
44 eurocent toeslag
Uit een peiling van horecavakblad Misset Horeca eind vorig jaar bleek dat 75 procent van de horecazaken plantaardige melk aanbiedt en dat meer dan de helft van de ondernemers daar een meerprijs voor rekent. Gemiddeld 44 eurocent per kop koffie.
Grotere koffieketens lijken daar inmiddels wel vanaf te stappen. Zo stapte Coffee Company vorig jaar af van de toeslag op plantaardige melk. Onder meer Barista Café, Doppio Espresso, en Coffeelovers volgden.
Ook Starbucks kondigde aan plantaardige melk gratis te maken, maar in de praktijk blijken daar nog flink wat uitzonderingen te gelden. Bij Bagels & Beans en Dunkin' betalen klanten ook nog een toeslag.
'Er zit beweging in'
"Er zit beweging in", zegt Pablo Moleman van Proveg, een belangenvereniging voor plantaardig eten. Volgens Proveg stappen steeds meer zaken af van de toeslag en gaan sommige bedrijven nog verder als het gaat om plantaardig.
Bij de zaken van koffieketen Anne&Max krijg je bijvoorbeeld 5 cent korting als je kiest voor plantaardige melk en dierentuinen Artis en Blijdorp zijn gestopt met de verkoop van vlees.
'Zat niet lekker'
Bij Coffeecompany zat de toeslag op plantaardige melk 'niet lekker', zegt brand manager Jasper Uhlenbusch. Ook al is plantaardig duurder dan koe. De keten is onderdeel van cateraar Albron en kan daarom in grotere partijen inkopen. "Dat scheelt in de prijs."
Voor de kleinste maat cappuccino betaal je 3,65 euro bij het bedrijf. Een prijs die de laatste maanden met zo’n 8 procent is gestegen, zegt Uhlenbusch. De inflatie, hogere lonen, een dito energierekening of mislukte oogsten. Het zorgt er allemaal voor dat de kop koffie duurder wordt.
Zoveel kost die 'cappuccino to go'
Onderstaande bedrijven rekenen geen toeslagen voor plantaardige melk, met uitzondering van sommige vestigingen van Starbucks. De maten verschillen per bedrijf.
- Starbucks 5,05 euro (medium/tall)
- Coffee Company 4,65 euro (medium)
- Lebkov & Sons 3,95 euro (medium)
- Julia’s 3,70 euro (kleinste maat)
Coffee Company sluit plantaardige toekomst niet uit
Ook bij Coffee Company denken ze na over een volledig plantaardige toekomst. Een ban op koemelk of andere dierlijke eiwitten? "Het is niet zo’n verre toekomst", zegt Uhlenbusch. Het menu van het bedrijf is in transitie: zo komen er nieuwe vegan cakes en tosti’s.
Steeds meer klanten drinken koffie met plantaardige melk, zegt Uhlenbusch. Op dit moment is het ongeveer de helft. "Koemelk is nog wel een ingrediënt dat voor veel mensen bij koffie hoort." Bovendien vindt lang niet iedereen die havermelk lekker: "Als het een neutralere smaak krijgt, maakt het meer kans."
Kop koffie duurder door 'true price'
Ook Mol werkt aan nieuwe stappen: "We willen true pricing toepassen op ons menu", zegt hij. De werkelijke prijs voor een kop koffie, inclusief de milieubelasting, moet in de toekomst worden betaald.
Dat wordt dan een nóg duurder bakkie koffie? Ja, maar hoeveel duurder hangt volgens Mol af van je keuzes: "Je kunt beter voor erwtenmelk gaan dan voor soja, want erwtjes groeien gewoon in de achtertuin." En de extra inkomsten gaan naar het goede doel, belooft hij.
