Geen verpleegkundige, maar een robot die een naald in je arm zet om bloed af te nemen. Als het aan het Utrechtse bedrijf Vitestro ligt, worden er binnenkort miljoenen mensen machinaal geprikt. Geen wachtrij of extra personeel: "Deze machine handelt zelf."
"Door chemotherapie krijg je verharde bloedvaten die lastig te prikken zijn", zegt Toon Overbeeke, oprichter van Vitestro. Een bekende van hem maakte het mee en werd bij controles regelmatig geconfronteerd met missers. Dat moet anders, dachten Overbeeke en medeoprichter Brian Joseph. Zes jaar later is hun heuse bloedprikrobot een feit.
'Aan wennen'
Deze maand kreeg het bedrijf een investering van 12 miljoen euro om de machine de markt op te brengen. Er wordt gemikt op volgend jaar, maar het mag pas als het benodigde CE-certificaat rond is. Die toont aan dat de robot aan Europese veiligheidsnormen voldoet.
Er moet ook nog meer worden getest. Dat gebeurde al met zo’n duizend patiënten, onder meer in samenwerking met bloedlab OLVG Lab. Het Amsterdamse ziekenhuis gaat, zodra de certificering rond is, ook enkele machines gebruiken, zegt woordvoerder Olderik Dijkstra.
"Patiënten moeten er vast even aan wennen, dat er geen zorgmedewerker aan je arm komt. Maar het is een mooie innovatie."
Zo werkt de robot: 'Naald is niet te zien'
Medewerkers van de prikpoli voeren lege bloedbuisjes voorzien van een barcode in de machine in. De patiënt checkt vervolgens of zijn of haar persoonsgegevens kloppen op het scherm van de machine en neemt plaats in de stoel met de arm in een houder.
De robot pakt een schone naald, desinfecteert de huid en zoekt met behulp van kunstmatige intelligentie en infrarood licht naar een geschikte ader. Pas als die is gevonden, wordt er geprikt. Is die ader er niet, dan moet (handmatig) worden gekeken naar een alternatief, bijvoorbeeld op de andere arm.
Prikken gaat volgens Overbeeke snel en precies: "Met een foutmarge van drie haren dik" in het midden van het vat. De patiënt ziet de naald niet de arm in gaan, dat wordt afgeschermd. Het hele proces wordt afgesloten met een pleister op het prikwondje. Met de pijn valt het mee: "Ik heb het vaak getest."
Personeelstekorten groot
Ook het Amsterdamse UMC en St. Antonius testen de machine. "In deze fase willen we met een klein aantal potentiële klanten beginnen", zegt Overbeeke. De kinderziektes moeten eruit, het personeel begeleid met het gebruik. Daarna kan het bedrijf los, te beginnen in West-Europa en Nederland. "Daar waar de personeelstekorten het grootst zijn."
Normaal gesproken werken er zo'n vijf mensen op de afdeling bloedafname, op grote zelfs tien. Straks moet één persoon in staat zijn om één of meerdere machines en patiënten tegelijk te bedienen.
Handjes hard nodig
Scheelt het in personeel? Uiteindelijk zijn alle handjes in het ziekenhuis keihard nodig, zegt Olderik. "Het is niet zo dat deze medewerkers nu elders ingezet worden", zegt hij. Maar het is volgens hem wel zo dat patiënten sneller en met minder mankracht kunnen worden geholpen. En dat is nodig in een sector waar het aantal vacatures hard oploopt.
De Patiëntenfederatie Nederland ziet in innovatie 'in principe' een oplossing voor de hoge werkdruk in de zorg, zegt woordvoerder Tijmen Hendriksen. Wel stelt hij dat het bij iedere innovatie van belang is dat de patiënt de regie houdt. "Als iemand graag geholpen wil worden door een mens moet dat kunnen." Ook moet veiligheid bovenaan staan.
Volgens Overbeeke zijn er lage risico's verbonden aan zijn robot en is er altijd iemand aanwezig ter begeleiding. Uiteindelijk is de machine vooral geschikt voor de frequent-flyers onder de bloedprikkers, zegt hij. "Die patiënten kunnen hiermee snel in en uit lopen en een onderzoek afvinken." Voor bewegelijke kinderen, of mensen met prikangst is de machine minder geschikt.
'Neutrale business case'
Op dit moment werkt het team van vijftig mensen fulltime aan het optimaliseren van het apparaat en de certificering. Vitestro zet de machine zelf in elkaar, maar niet nader te noemen toeleveranciers leveren wel onderdelen, zoals het wisselsysteem voor de naalden.
Hoeveel de robot uiteindelijk moet gaan kosten, wil Overbeeke niet zeggen. Dat wordt op dit moment bepaald in overleg met de ziekenhuizen en moet neerkomen op wat hij noemt 'een neutrale business case'. Investeren moet met andere woorden financieel interessant zijn, en dat kan per ziekenhuis verschillen.
Overbeeke haalde met investeerder Fred Moll alvast een ervaren kracht aan boord van zijn bestuur. Hij is onder meer de naam achter de succesvolle operatierobot Da Vinci. Een machine die, los van het onderhoud, zo'n 1,5 miljoen euro kost en daarmee niet zomaar voor elk ziekenhuis is weggelegd.
