Neem het klassieke beeld van de dorpssmid, voeg daar sociale media en technische ontwikkelingen aan toe en je krijgt Kees Klaassen. De 34-jarige smid uit Zwolle over innoveren, je niche maken en de sociale functie van de smederij.
Het duurt even voordat ik Kees te pakken heb - het geluid van zijn telefoon komt niet boven het geluid in zijn werkplaats uit. En dan is het nog een relatief rustige dag omdat hij in zijn eentje aan het werk is.
'Smeden is teamsport'
Normaal werkt hij in Smederij Zwolle met zijn twee compagnons, Pim van Hoeve en Taru van den Born. Samen verzorgen ze dagbesteding voor een aantal jongeren met sociale problemen en begeleiden ze stagiairs van metaalbewerkingsopleidingen. Maar door corona zien de dagen er nu anders uit.
"Tijdens de eerste golf in maart hebben we de jongens van de dagbesteding naar huis gestuurd. Het was onduidelijk wat wel en niet mocht, het lag gevoelig", zegt Klaassen. "Maar we zagen dat ze er in die periode er flink op achteruit zijn gegaan; gelukkig hebben ze nu een uitzonderingspositie."
Dat maakt het samenwerken niet minder lastig, voegt hij daar direct aan toe. "Smeden is teamsport, je moet het samen doen. Er is veel lawaai in de werkplaats, daardoor buig je je toch snel naar elkaar toe om verstaanbaar te zijn."
Dat hij de smederij nu vaker voor zichzelf heeft, heeft ook voordelen. "Als je dingen aan het uitproberen bent, is het lastig concentreren met zoveel mensen om je heen. Ik ben nu keukenmessen aan het maken en experimenteer met damastpatronen, van die vlammetjes in het metaal. Ik heb momenteel één opdracht liggen voor een chef-kok, hopelijk zijn de messen daarvoor bruikbaar."
Rollercoaster
Want de losse opdrachten, die zorgen momenteel voor het brood op de plank. De inkomsten uit de dagbesteding dekken de kosten voor de werkplaats. De meeste andere activiteiten van Klaassens bedrijf In Kees of Metals - workshops, bedrijfsuitjes, naar fairs en festivals - 'liggen nu hartstikke op zijn gat'. "Ik gebruik deze tijd ook om een collectie op te bouwen, zodat ik straks bij demonstraties weer iets heb om te laten zien."
Voor Covid-19 uitbrak, was het een rollercoaster, zegt Klaassen. "Het is weer helemaal hot om zelf dingen te maken. Momenteel ben ik ook vrij druk met het smeden van bijlen. We maken ons eigen gereedschap en we werken samen met bijvoorbeeld de houtbewerkers van Vers Hout. Wij leveren hen de kop van een bijl; zij maken er de steel bij."
Om technisch goed te worden, moet je kritisch naar je werk kijken. Om het te verkopen, moet je het aanprijzen.
Workshops in het bos
Doordat hij zelf veel gereedschap maakt en gebruikt, heeft Klaassen een goed gevoel voor de verhoudingen en vormen ervan. Zijn eigen ontwerp voor een bijl vertaalt hij naar een nauwkeurig digitaal ontwerp dat ook nog eens te herhalen is. Daarvoor gebruikt hij een computergestuurde frees die in 12 minuten een steel uitsnijdt.
Het kost hem normaliter een paar uur om een bijl te maken; een basisbijl kost zo'n 150 euro. "Je moet wel ontzettend goed kijken naar de producten die je maakt, dat je daarmee niet aan het knokken bent tegen productie in bijvoorbeeld lagelonenlanden. Maatwerk leveren, klanten met specifieke vraagstukken: dat is eigenlijk mijn research en development."
Basisbijl voor 150 euro
Voor de Zwollenaar werkt de groei van inzicht in zijn vak verslavend: hoe vaker hij een bijl maakt, hoe meer instrumenten hij erbij bedenkt om het smeden en slijpen sneller te laten gaan.
"Ik kijk graag op Youtube naar de smederijen in de jungle van Cambodja en geef zelf ook weleens workshops in het bos, zonder stroom. Dat kost wel veel meer tijd, maar als je die terugschakeling doet en daarna weer in je werkplaats staat..."
De dorpssmid van een paar eeuwen geleden was ook een innovator, vindt Klaassen. "Boeren kwamen bij hem met specifieke problemen, waarvoor hij dan een oplossing zocht. Het dorps is inmiddels de wereld geworden, met social media kun je veel bereik hebben. Dat wil ik tackelen in 2021."
Doorleren
Klaassen is ervan overtuigd dat hij een eigen markt kan creëren als hij op een strategische manier naar zijn werk kijkt. "Om technisch goed te worden, moet je kritisch naar je werk kijken. Als je het wilt verkopen, moet je het aanprijzen. Dan kan ik wel de puriteinse perfectionist uithangen, maar dat moet je los kunnen laten."
Het plan is nu om in het nieuwe jaar veel meer te posten op Instagram en een eigen Etsy-store op te zetten. "Ondertussen ben ik technisch gezien ook nooit uitgeleerd. Ik verdiep me nu meer in metallurgie, dus de natuurkundige principes achter de werking van metaal, daarvan zijn de keukenmessen een goed voorbeeld."
Denken in oplossingen
Met wat passen en meten kan Klaassen leven van het smeedwerk. "In de regel probeer ik een jaarsalaris apart te houden. In voorgaande jaren kocht ik daar weleens een toffe machine van, voor in de werkplaats. Nu bewaar ik het geld voor de écht magere maanden."
Tot nu toe is het niet nodig geweest voor hem om er ander werk naast te doen. "Als je flexibel bent, ligt er altijd wel werk. Lasconstructiewerk is er altijd wel. Lang voordat ik echt de bodem raak, liggen er mogelijkheden. Ik probeer in oplossingen te denken, problemen kun je al makkelijk verzamelen. Maar ik wil wel realistisch blijven: dit werk is een marathon, geen sprint."
