Het dossier zzp blijft zich voortslepen. Nu het wetsvoorstel voor een minimumtarief en de zelfstandigenverklaring van de baan is, rest de vraag hoe verder. De zzp'er slikt het beleid uit Den Haag niet, zeggen de zzp-clubs. "Dan moet je niet verbaasd zijn dat het niet werkt."
"We zetten soms twee stappen vooruit, en een stap terug", zei minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid deze week over het intrekken van zijn wetsvoorstel.
Hij wilde een minimumuurtarief van 16 euro per gewerkt uur voor zzp'ers invoeren. En er moest een zelfstandigenverklaring komen voor wie meer dan 75 euro per uur verdient.
Schijnzelfstandigheid
Het kabinet hoopt met nieuwe regels meer duidelijkheid te geven over wanneer iemand zelfstandige is en wanneer eigenlijk sprake is van een verkapt dienstverband. Ook moet armoede onder zzp'ers tegen worden gegaan.
Maar het voorstel levert te veel administratie op en bleek niet effectief. Honderden zzp'ers en organisaties reageerden bezorgd op de komst van de nieuwe regels via een internetconsultatie. Ze noemden het 'nodeloze verplichtingen en onwerkbare regels.'
Een opluchting
Brancheorganisaties ZZP-Nederland en PZO noemen het schrappen van de plannen een opluchting.
Ook FNV Zelfstandigen is blij dat de wetsvoorstellen van de baan zijn. FNV is in principe voorstander van een minimumtarief, maar dan niet eentje op bijstandsniveau. Het tarief moet minstens 25 euro zijn en mag per sector variëren, vindt de vakbond.
Wat wel overeind blijft in de plannen van Koolmees is een online vragenlijst. Die lijst moet vanaf dit najaar helpen bepalen wat de relatie tussen zzp'er en opdrachtgever is. Daarmee moet schijnzelfstandigheid worden tegengegaan. Uit een test blijkt nu al dat zzp'ers in veel gevallen eigenlijk een dienstverband nodig hebben.
Niet meer dan een hulpmiddel
De vragenlijst lost niet per se iets op. Volgens FNV is het een hulpmiddel, maar meer ook niet. "We moeten er geen wonderen van verwachten", zegt Zakaria Boufangacha, bestuurder bij FNV.
Het kabinet heeft volgens hem al meerdere acties ondernomen om de gezagsverhouding tussen zzp'er en opdrachtgever te verduidelijken. "Het gaat er al lang niet meer om of iets ingewikkeld zou zijn, maar of de uitkomst wordt geaccepteerd", zegt hij.
Meer onzekerheid
ZZP Nederland ziet weinig brood in het gebruik van een vragenlijst op vrijwillige basis. Het zorgt volgens voorzitter Maarten Post alleen maar voor meer onzekerheid. "Dat kunnen zzp'ers niet gebruiken in deze toch al onzekere tijden", zegt hij.
Vandaag is er een debat in de Tweede Kamer over de vragenlijst. "Maar dat stelt niet veel voor", zegt Post. De grote vraag over hoe het verder moet zal er niet worden beantwoord. "Het kabinet plakt hier en daar pleisters en schuift dingen voor zich uit."
Geen draagvlak
Sinds de invoering van de Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) in 2016 worstelen kabinetten volgens Post met de positie van zelfstandigen op de arbeidsmarkt. "Er is geen draagvlak voor het beleid uit Den Haag", zegt hij. "Dan moet je niet verbaasd zijn dat het niet werkt."
De DBA volgde op het afschaffen van de VAR (Verklaring Arbeidsrelatie), die duidelijk maakte of iemand een zzp'er was.
Onder de nieuwe wet moesten modelcontracten die taak overnemen. Maar dat leidde tot problemen en de wet werd daarom vervangen. De handhaving werd meerdere keren uitgesteld.
Moderne arbeidsmarkt
Maar welk beleid wordt er dan wel geaccepteerd? Post en enkele andere organisaties willen dat de zzp'er sterker wordt verankerd in de arbeidsmarkt. De voorzitter verwijst naar een vorig jaar opgesteld manifest voor een uitleg wat dat dan precies inhoudt.
De zzp-clubs willen onder meer dat alle werkenden zelf moeten kunnen kiezen of ze ondernemer zijn of niet. Hoe dat er in de praktijk uit moet zien blijft onduidelijk. Ook moet de overheid financiële hulp bieden bij arbeidsongeschiktheid.
Mensen aan de onderkant van de markt mogen volgens ZZP Nederland niet worden verward met ondernemers. Onderwijs en loopbaanbegeleiding moeten deze groep aan een betere toekomst helpen.
DBA te snel in ijskast gezet
FNV Zelfstandigen vindt juist dat de huidige regels grotendeels volstaan. "De Wet DBA heeft geen enkele kans gekregen", zegt bestuurder Irene van Hest. "Die is veel te snel in de ijskast gezet." Tegelijkertijd vindt ze dat de wet nu zo 'besmet' is dat handhaven moeilijk wordt.
Het kabinet zelf zet ook in op hervormingen van de arbeidsmarkt, gebaseerd op een adviesrapport van de commissie Borstlap. Die stelt onder meer dat de kloof tussen vast en flexwerk moet worden gedicht en de inzet van zzp'ers juist moet worden ontmoedigd.
Ruimte voor echte ondernemers
In een brief aan de Tweede Kamer over het schrappen van het minimumtarief laat Koolmees weten ruimte te willen laten voor echte ondernemers, maar ongewenste concurrentie op arbeidsvoorwaarden te willen tegengaan. Kwetsbare mensen op de arbeidsmarkt moeten worden beschermd en er moet duidelijkheid zijn over de status van de arbeidsrelatie.
Maar dé zzp'er bestaat niet, concludeert Koolmees. Daar is de groep te divers voor. "Het vraagt veel uitzoekwerk en goed overleg om ook technisch en juridisch de goede keuzes te maken."
Blijft een ingewikkeld dossier
"Het blijft een ingewikkeld dossier", zegt politiek verslaggever Roel Schreinemachers. Wat het kabinet nu vooral lijkt te willen is excessen bestrijden. Zo moeten platforms die bijvoorbeeld bezorgers of schoonmakers bemiddelen tegen een zeer laag tarief worden aangepakt. Er wordt bekeken of de platforms aan dezelfde regels moeten voldoen als bijvoorbeeld uitzendbureaus.
Er zitten meer regels in de pijplijn die de arbeidsmarkt een duwtje moeten geven, weet Schreinemachers. Zoals een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (aov). "Daarmee wordt het inhuren van zzp'ers duurder, een extra drempel voor opdrachtgevers."
