Pak 'm beet drie maanden geleden droeg nog niemand een mondkapje op straat. De afgelopen weken en maanden zien we steeds vaker mondkapjes opduiken in de supermarkt en in het straatbeeld, en vanaf komende maandag wordt het verplicht in het openbaar vervoer. Waar komen al die kapjes vandaan?
Veel bedrijven zagen in de verplichting en de groeiende vraag ook een kans opdoemen. De markt is in ieder geval groot: 17 miljoen Nederlanders die eerst geen mondkapje hadden, moeten er nu mogelijk wel een dragen.
'Ga maar kapjes verkopen'
Ze zijn er in allerlei soorten en maten. Met en zonder vrolijk printje, wasbaar of om weg te werpen. Iedereen die vanaf 1 juni met de trein of bus moet reizen, schaft er sowieso eentje aan, veel andere mensen vinden het prettig om er een of een paar te hebben liggen.
"'Mark, ga maar mondkapjes verkopen', zeiden ze tegen mij", zegt Mark Rijs. Hij heeft een webwinkel en is leverancier van tassen en kleding voor de Nederlandse markt. Als importeur heeft hij veel contact met Chinese leveranciers, die hem een aantal weken geleden adviseerden om mondkapjes te verkopen.
Rijs kwam in contact met een Chinese fabriek die mondkapjes produceerde. "Omdat er tekorten waren, hebben we eerst een partij mondkapjes voor de zorg aan het ministerie aangeboden", vertelt Rijs. Daar kwam weinig respons op. "Toen wij doorhadden dat de vraag onder consumenten groter werd, zijn we een aantal sites begonnen waarop we direct aan particulieren verkopen."
Op zijn sites, 3-laagsmondkapje.nl en kwaliteitmondkapjes.nl, verkoopt hij allerlei mondkapjes. "Wij dachten eerst: dat is niet onze handel, niet onze doelgroep", zegt Rijs. "Maar we hebben zoveel vragen uit de markt gekregen. Het begon met een paar doosjes, nu gaat het al om hele leuke aantallen. Het is een hele markt geworden voor ons voor erbij."
Oplichters en tijdelijke jongens
Zoals Rijs zijn er tientallen - al dan niet tijdelijke - webshops uit de grond geschoten. Wie toegang heeft tot een leverancier van mondkapjes, kan met een zeker gemak een online winkel beginnen. Rijs waarschuwt daarom ook voor malafide handelaren. "Er is geld te verdienen, dan zijn oplichters nooit ver weg." Hij adviseert om ook webshops goed te controleren.
Jos Hoofs waarschuwt ook voor exorbitant hoge prijzen. De Bossche feest- en carnavalswinkelhouder merkt dat er veel 'tijdelijke jongens' opstaan. "Die denken: dit kunnen we even uitmelken", zegt Hoofs. "Wij houden onze marges klein. Het is ook niet onze branche, ik hoef het niet te verdienen op die mondkapjes. Wij zijn allang blij als mensen nog eens terugkomen."
Honderden mondkapjes
In Den Bosch verkocht PW Hoofs de afgelopen weken honderden mondkapjes. Normaal is de winkel een begrip in de Bossche carnavalswereld. Bij de zaak kan je kostuums en stoffen aanschaffen. "We hadden een paar weken terug een fase waarin we heel veel stof verkochten, nu zien we dat mensen heel veel mondkapjes kant en klaar aanschaffen", zegt Jos Hoofs.
Net als met het virus zelf lijkt de eerste grote piek achter de rug. "Mensen die zich voorbereiden en zelf kunnen naaien, zijn denk ik veel eerder al begonnen. Die vonden het misschien wel een leuk project. Nu komen er ook veel mensen die nog even snel zo'n kapje moeten hebben voor in de trein", zegt Hoofs.
Bij de feestwinkel worden normaal kostuums gemaakt, nu wordt er hard gewerkt aan mondkapjes 'die leuker zijn dan de standaard wit- en blauw-uitvoering', zegt Hoofs. "We boden eerst een pakketje aan waarmee mensen zelf aan de slag konden, met neusbruggen, voeringen en een stappenplan. Maar we kregen vaak de vraag: wij kunnen niet naaien, kan jij ze niet maken?" Zo gezegd, zo gedaan.
Wat werkt wel en niet?
Over nut en noodzaak van mondkapjes is veel te doen geweest de afgelopen weken. " In de maatschappij kan het een schijnveiligheid creëren doordat mensen zich veilig voelen", zegt deskundige infectiepreventie Ellanie de Bruijne van het Amsterdam UMC.
De vrees is dat mensen denken dat ze van alles kunnen doen, omdat ze toch een mondkapje op hebben. Daarnaast denken veel mensen dat een mondkapje beschermt tegen anderen, terwijl je juist anderen beschermt tegen virussen die jij zelf bij je draagt. Het werkt slechts in lichte mate beschermend.
De Bruijne kan niet op afstand bepalen of de 'niet-medische maskers' wel of niet werken. Maar als je een enkele laag katoen hebt, dan gaan druppels daar zo doorheen'. "Sommige mensen zijn er heel doordacht mee bezig, die kopen een dubbellaags stof, een stof die dichtgeweven is. Hoe meer lagen, hoe beter de bescherming", zegt De Bruijne.
Ongeacht het aantal lagen blijft het belangrijkst het gedrag van de dragers. De Bruijne somt op hoe je verantwoord een masker draagt:
- Goed handenwassen voor je het opzet.
- Masker opdoen.
- Niet aan gezicht komen tijdens het dragen.
- Ook niet kort naar beneden halen, gewoon niet aanraken.
- Voor je het masker afzet: handen nogmaals wassen.
- Bij oren vastpakken als je het afdoet.
- Eenmalig gebruiken, niet een uur later weer opzetten.
- Met klachten: blijf alsnog thuis.
- Blijf 1,5 meter afstand houden.
Vrolijke print
Een van de vele kleinere aanbieders in Nederland is Jeffrey Heiligers. Hoewel - klein? "De afgelopen weken verwerkte ik zo'n 200 orders, ik zit nu op 300 in totaal", zegt hij. Er wordt flink doorgewerkt in huize Heiligers.
In een paar weken tijd zag Heiligers veel reguliere ontwerpklussen verdwijnen. Als zelfstandige wilde hij wel een bijdrage leveren aan de maatschappij - én zorgen voor wat inkomsten. Via een Haarlemse collega begon hij met een serie mondkapjes voor de voedselindustrie. Vrij snel daarna zag Heiligers een markt.
Samen met illustrator Renée van den Kerkhof maakt Heiligers nu limited edition mondkapjes, vaak met een vrolijke print. Daarnaast maakt hij mondkapjes gemaakt van stoffen van een lokale winkel die over zijn. Die worden verkocht via een webshop.
Ook Heiligers merkt dat de piek nu over is. "Die was het grootst na de persconferentie over het OV. Ik denk dat veel mensen al zijn voorzien. Op dit moment kijk ik vooral uit naar dat ik mensen op straat tegenkom met mijn producten."
