Nederland zit pas een paar weken op slot en nu al moeten vele tienduizenden zzp'ers accuut aan het infuus van de overheid. Is het fair dat zzp'ers allerlei fiscale voordelen genieten, maar in moeilijke tijden direct hun hand ophouden? "Je kunt je afvragen of de overheid hier niet te soepel is."
"Wij zijn geschrokken van het enorme aantal zelfstandigen dat zich direct voor de steunregeling heeft gemeld, omdat zij in acute financiële nood komen", zegt Marjan van Noort van FNV Zelfstandigen.
Ze stelt voorop dat de overheid 'iedereen nu hartstikke moet helpen', maar er moet wel gekeken worden wie allemaal steun aanvraagt. "Nu blijkt dus dat veel zelfstandigen helemaal niet zo zelfstandig zijn."
Fiscale voordelen
Nederland telt ruim een miljoen zzp'ers. Van Noort verwacht dat honderduizenden van hen financiële steun gaan aanvragen. In Amsterdam heeft eenderde van alle zzp'ers zich al gemeld.
Zzp'ers lopen net als alle ondernemers een bepaald risico. Wie voor een baas werkt, krijgt doorbetaald als hij ziek is en spaart automatisch voor zijn pensioen, maar een zzp'er organiseert die zaken zelf. Daarom krijgt hij allerlei fiscale voordelen die een werknemer niet krijgt.
Geen buffer
Volgens het Nibud is het verstandig om in ieder geval drie tot vijf keer het gemiddelde maandinkomen als buffer aan te houden.
Maar de helft van de zzp'ers heeft geen enkele buffer opgebouwd, blijkt uit een recente enquête van FNV Zelfstandigen waar zo'n 2.000 zzp'ers aan meewerkten.
Van de zzp'ers die wel een buffer hebben, kan eenderde het langer dan 3 maanden uitzingen zonder inkomsten.
Spek op de botten
Veel zzp'ers hebben geen spek op de botten. En voor dat spek hadden ze zelf kunnen en moeten zorgen, legt belastingadviseur Boris Emmerig uit met een rekenvoorbeeld.
"Stel je omzet als zzp'er is 60.000 euro en je kosten komen uit op 10.000 euro. Over de 50.000 euro betaalt de zzp'er 10.010 euro belasting", aldus Emmerig. "Daartegenover staat een werknemer die 60.000 euro loon krijgt. Deze werknemer moet 20.961 euro belasting betalen."
Ter aanvulling:
Deze berekening is een voorbeeld om aan te geven hoeveel extra een zzp’er aan inkomstenbelasting moet betalen als hij geen zzp'er is, maar een werknemer. Om de berekening zo helder mogelijk te houden, is in dit voorbeeld de bijdrage voor de zorgverzekeringswet niet meegenomen. Bij de werknemer zijn de premies voor de werknemersverzekeringen ook niet meegenomen.
Op vakantie
De zzp'er betaalt dus de helft minder belasting. Dat is een 'waanzinnig groot verschil', benadrukt hoogleraar fiscale economie Peter Kavelaars. "Van dat geld kan de zzp'er op vakantie, of hij legt een buffer aan", zegt Emmerig. Hij adviseert zzp'ers om 20 procent van de winst opzij te zetten. Volgens hem maken vooral jonge zzp'ers alles op. "Die denken na mij de zondvloed."
Emmerig vraagt zich hardop af of het fair is dat een hele grote groep zzp'ers zich meteen meldt voor overheidssteun als het even tegenzit. Grotere ondernemers hebben vaak te maken met doorlopende kosten, als de huur van een duur bedrijfspand en personeelskosten, die kosten hebben zzp'ers meestal niet, aldus de belastingadviseur.
"Je kunt je afvragen of de overheid hier niet te soepel is", beaamt hoogleraar Kavelaars.
Lage tarieven
Dat spreekt minister van Sociale Zaken Wouter Koolmees tegen. "In sectoren als horeca, kunst en cultuur en maaltijdbezorging zijn de tarieven heel erg laag. Daar kunnen mensen geen buffer opbouwen", aldus Koolmees tegen RTL Z.
"Er zijn ook echte ondernemers bij die hun zaakjes prima voor elkaar hebben, maar een deel van zzp'ers is gewoon kwetsbaar bij tegenslag. Dat zien we nu", zegt de minister.
Schijnzelfstandigen
Dat vindt Marjan Noort van FNV ook. "De meeste zzp'ers in de pakketbezorging, bouw en horeca hebben nooit een ondernemersplan geschreven of een risicoanalyse gemaakt. Dat zijn schijnzelfstandigen."
Ook hoogleraar Kavelaars ziet die kwetsbaarheid. "Het grote verschil in netto-inkomen tussen werknemers en zzp'ers heeft ervoor gezorgd dat veel mensen schijnzelfstandige zijn geworden." Dat gat moet dus kleiner, vindt hij. In plaats van een belastingverschil van 50 procent een verschil van 15 of 20 procent.
Hartstikke helpen
"Nu hebben we wel wat anders aan ons hoofd, maar na de crisis zullen we anders tegen zzp'ers aankijken", verwacht belastingadviseur Emmerig. "We moeten nadenken over de toekomst. We zien kwetsbaarheden", zegt Koolmees.
"De arbeidsmarkt zal er volstrekt anders uit gaan zien", verwacht Van Noort, die er geen twijfel over laat bestaan dat de overheid nu iedereen 'hartstikke moet helpen'.
Correctie
In een eerdere versie werd bij de werknemer uitgegaan van 50.000 euro loon. Hier had RTL Z Emmerig verkeerd geciteerd. Dat moet namelijk 60.000 euro loon zijn.
