Om financiële gaten te dichten, besloot de organisatie achter fotobeurs Unseen de activiteiten uit te breiden. Deze vlucht naar voren eindigde echter in een faillissement. Dat blijkt uit onderzoek door RTL Z.
Unseen organiseerde sinds 2012 een jaarlijkse internationale fotografie- en kunstbeurs op het Amsterdamse Westergasterrein. Eind januari ging de organisator van de gerenommeerde beurs echter plotseling failliet.
Tegenvallende inkomsten
Destijds schreef bestuurder Menno Liauw het faillissement toe aan tegenvallende inkomsten uit subsidies, sponsorgelden en kaartverkoop. Vooral het wegvallen van de BankGiroLoterij als sponsor in 2017 betekende een financiële klap.
Uit de woensdag openbaar geworden curatorenverslagen van de drie failliete Unseen-bedrijven en onderzoek door RTL Z blijkt echter dat dat slechts een deel van het verhaal is.
Kritische subsidiegever
De terughoudendheid van sommige subsidiegevers was namelijk mede het gevolg van de deels commerciële aanpak van Unseen. Dat komt naar voren in de kritische beoordeling van een subsidie-aanvraag door het Amsterdamse Fonds voor de Kunst (AFK).
Die subsidiegever was inhoudelijk positief over fotografie-evenement, maar zeer kritisch over onder meer de onheldere vermenging tussen de activiteiten van de stichting en de commerciële bv's. "De huidige niet-transparante governance kan Unseen onnodig schade berokkenen", noteert het fonds.
Zakelijk onvoldoende
Ook 'de zakelijke kwaliteit' van Unseen werd door het fonds als 'onvoldoende' beoordeeld. "De overheadkosten zijn te hoog en er wordt onvoldoende gestuurd op de opbouw van een gezonde financiële reserve."
Daarom besloot het AFK de aangevraagde subsidie met een kwart te korten, bovendien onder voorbehoud van zakelijke en bestuurlijke verbeteringen. Die werden uiteindelijk doorgevoerd.
Exploitatietekort
In de eerste faillissementsverslagen van de drie Unseen-bedrijven die gisteren openbaar werden, beschrijft curator Angelina Bakker in detail hoe de organisatie in de financiële problemen kwam. Door eerdergenoemde tegenvallende inkomsten leverde het evenement in 2018 een fors exploitatietekort op.
Uit het verslag van Unseen Amsterdam, het bedrijf dat de beurs organiseerde, blijkt dat er in 2017 nog ruim 20.000 euro winst op 1,6 miljoen euro omzet werd gedraaid. In 2018 daalde de omzet tot 1 miljoen, en resteerde onderaan de streep 471.000 euro verlies.
Vlucht naar voren
In plaats van de tering naar de nering te zetten, blijkt de Unseen-organisatie vervolgens te hebben gekozen voor een vlucht naar voren. "Teneinde het tij te keren werd besloten de activiteiten van Unseen uit te breiden", schrijft Bakker.
Daarvoor ontwikkelde de organisatie onder meer het zogenoemde 'Unseen Platform', om fotokunst online te kunnen verkopen. Dat bleek echter een dure grap. "De ontwikkeling van de software voor dit platform bleek zeer kostbaar, en was op datum faillissement nog niet vervolmaakt", schrijft de curator.
Financiële problemen
Vanwege de uitbreiding van de activiteiten richtte de organisatie in 2018 twee nieuwe bedrijven op. Naast beursorganisator Unseen Amsterdam ontstond het platformbedrijf Unseen Media. Houdstermaatschappij Unseen International kreeg de intellectuele eigendomsrechten en wierf sponsoren.
Volgens de curatorenverslagen vingen de nieuwe bedrijven het liquiditeitstekort van de beursorganisator aanvankelijk op. Maar daardoor kwamen zij zelf uiteindelijk ook in de financiële problemen.
Faillissement
Omdat de bestaande aandeelhouders geen geld meer in de commerciële Unseen-bedrijven wilden investeren en een zoektocht naar nieuwe investeerders mislukte, moest de organisatie in januari het faillissement aanvragen.
Op 12 februari werd de fotobeurs doorgestart door Art Rotterdam. Uit het faillissementsverslag blijkt dat de nieuwe eigenaar daarvoor 180.000 euro betaalde.
Onderlinge schulden
Uit de verslagen blijkt verder dat de schuldenlast van Unseen hoger is dan aanvankelijk gedacht. Bestuurder Liauw schatte die in januari nog op 'enkele tonnen'.
Maar zelfs als de onderlinge schulden tussen de drie bedrijven eruit gefilterd zijn, komt de gecombineerde schuldenlast uit boven het miljoen. Daarbij zijn de schulden aan de fiscus en het UWV nog niet meegerekend.
Overigens nam de doorstarter de claims van 26 gedupeerde fotografen en kunstenaars voor zijn rekening.
Discussie over geld
Ook pikant is dat de failliete beursorganisator nog ruim 123.000 euro tegoed zegt te hebben van de zelfstandige Unseen Foundation. Dat is de stichting die de subsidiegelden beheert, en niet failliet is. De stichting betwist dat geld schuldig te zijn.
Curator Bakker zegt de vordering in onderzoek te hebben. "Tijdens de laatste editie van Unseen maakte de stichting gebruik van faciliteiten en personeel van de beursorganisator. Maar er is onduidelijkheid rond de afspraken over de afrekening van de kosten. Ik heb de stichting nu om opheldering gevraagd."
Opheffen stichting
Vorige week liet de stichting weten niet betrokken te zijn bij de doorstart van Unseen, en zichzelf op te heffen. De stichting en de nieuwe eigenaren van de beurs 'werden het niet eens over de artistieke koers en de financiële verhoudingen', aldus een persbericht.
Op de vraag of Unseen Foundation door zichzelf op te heffen van de claim af kan komen, antwoordt curator Bakker ontkennend. "Dat kan niet zomaar."
Toezichthouder Aernoud Bourdrez van de stichting zegt zich 'geen zorgen' te maken over de claim. "Wij hebben goede argumenten waarmee we die vordering kunnen weerleggen. Het betreft een voorstel van de bv, dat nooit door de stichting is goedgekeurd.Bovendien, de stichting heeft nauwelijks middelen meer."
Update: na publicatie voegt Bourdrez toe dat er al overeenstemming zou zijn bereikt tussen de bv's en de stichting, dat er niets meer te vorderen is. "Het verbaast de stichting dan ook dat de curator nu een claim neerlegt." De stichting heeft dat inmiddels aan de curator laten weten, aldus de toezichthouder.
Ook benadrukt hij dat de stichting zich niet opheft, om de claim af te schudden. "We hebben ons juist altijd zeer verantwoordelijk opgesteld."
