Grote chocoladeproducenten eisen zelf dat de Europese Unie met strenge regels rondom cacao-import komt. Alleen zo zou de situatie in cacaoproducerende landen kunnen verbeteren. Goedbedoelde vrijwillige initiatieven werken niet, menen ze. Zo wordt nu nog veel oerwoud gekapt en werken ook nog te vaak kinderen in de industrie.
Mars Wrigley (Mars, Snickers, M&M), Mondelez (Milka, Toblerone) en Callebaut (onder meer Van Houten) stuurden daarom in december een brief naar de Europese Unie. Als wereldwijd grootste importeur van cacao moet Europa volgens de bedrijven regels opstellen waardoor bedrijven worden verplicht de keten inzichtelijk te maken. En daarmee de schade aan het milieu (kappen van oerwoud) en mensenrechtenschendingen zoals kinderarbeid en slavernij aan te pakken.
Nu kunnen de bedrijven zich vrijwillig inzetten om misstanden tegen te gaan. Met wetgeving wordt dat verplicht. Ook Nestlé ondersteunt het initiatief.
Het is net als vuurwerk
"Als multinationals bij overheden gaan vragen om meér wetgeving, dan is er wel iets aan de hand", zegt Anthony Fountain die in opdracht van de bedrijven een half jaar lang meeschreef aan de zorgvuldig geformuleerde brief. Fountain is directeur van Voice, een in Nederland gevestigde organisatie die zich inzet voor hervorming van de cacaosector.
Volgens Fountain zorgt wetgeving ervoor dat bedrijven die nu vooral vertellen dat ze allerlei goede initiatieven ondernemen er veel harder aan gaan trekken om te zorgen dat het ook echt gebeurt.
"De multinationals hebben door dat de vrijwillige basis van alle initiatieven niet werkt. Het is net als met vuurwerk. Op een goed moment heb je wetgeving nodig om het probleem echt aan te pakken."
2 miljoen kinderen
Bedrijven als Mars en Nestlé werken naar eigen zeggen hard aan de verbetering van de arbeidsomstandigheden van cacaoboeren. Ze zeggen onder meer scholen te bouwen om de leefomstandigheden te verbeteren. Mars kondigde in 2018 zelfs aan er 1 miljard euro voor uit te trekken.
Toch is het fenomeen kinderarbeid nog totaal niet verdwenen uit de cacao-industrie. Volgens de meest recente cijfers werken zeker 2 miljoen kinderen op cacaoplantages. Geen van de bedrijven kan ook uitsluiten dat de door hen ingekochte cacao vrij van kinderarbeid is.
Die garantie kan er volgens Fountain alleen komen met keiharde regels. Cacao wordt in bulk verhandeld waardoor vaak onduidelijk waar die precies vandaan komt.
Bonus
Tweederde van alle cacao komt uit Ivoorkust en Ghana. Die landen besloten onlangs een nog draconischer middel in te zetten om ervoor te zorgen dat cacaoboeren meer gaan verdienen dan de nu naar schatting 3 dollar per dag.
De landen eisen per ton geëxporteerde cacao een bonus van 400 dollar bovenop de marktprijs. Die marktprijs ligt de laatste tijd op ongeveer 2500-2600 dollar.
Volgens Fountain moet nog worden bezien of de bonus effect heeft.
Macht
"Ten eerste moeten we nog zien of dat geld echt bij de boer komt en niet ergens anders in de keten blijft hangen. En bij een hoge prijs voor cacao ontstaat snel overproductie. Daardoor daalt de marktprijs weer."
Toch is hij te spreken over dit initiatief. "Het grote probleem van de cacaowereld is dat de verkopende boeren klein zijn en geen macht hebben. Dat hebben de grote cacao-inkopers wel. Nu komt de overheid ertussen. Die heeft wel macht."
Ook de ontbossing in de twee cacaolanden is reden voor snelle actie. Ivoorkust verloor 80 procent van het oerwoud in de laatste vijftig jaar en net als in Ghana zijn illegale mijn-activiteiten en honderdduizenden arme cacaoboeren die hun kleine plantage uitbreiden daar de grootste oorzaak van.
Tony's is blij
Bij Tony’s Chocolonely, een Nederlands bedrijf dat zich sinds de oprichting inzet voor chocolade gemaakt van cacao die niet door kinderen en slaven wordt geproduceerd, zijn ze te spreken over de initiatieven om de cacao-industrie gezonder te maken.
'Hoofd Impact' Paul Schoenmakers denkt ook dat het haalbaar is om de branche transparanter te maken waardoor je kunt sturen op het verbeteren van de prijs en het arbeidsklimaat voor de boeren.
"De tijd is er ook naar. We hebben 20 jaar allerlei kleinschalige initiatieven gezien. We weten wat nodig is. Maar geen enkele van de grote bedrijven durft als eerste de grote slag te maken. Het kost tenslotte geld en wat pas echt telt zijn de kwartaalcijfers."
