Het gemeentebestuur van Emmen wil zo'n 20 miljoen euro extra in de noodlijdende dierentuin Wildlands steken. Dat gaat ten koste van investeringen in schoolgebouwen, sportvelden en andere gemeentelijke verantwoordelijkheden. Wildlands kampt met financiële problemen, maar is 'too big to fail'.
"Wildlands is zo belangrijk dat het niet kan omvallen." Dat zegt wethouder Jisse Otter (Wakker Emmen) tegen RTL Z.
Brood verdienen
Een dieren- of attractiepark, een racecircuit of een voetbalclub: gemeenten hebben soms veel geld over om 'hun' lokale trots overeind te houden. Een dergelijk icoon draagt bij aan de lokale identiteit en inwoners voelen zich ermee verbonden, niet zelden omdat ze er hun brood verdienen, redeneren gemeentebesturen.
En dus trekt de gemeente dan maar de portemonnee. Begrijpelijk, maar 'het probleem is dat als je eenmaal begint, je heel moeilijk kunt stoppen', volgens hoogleraar Economie Maarten Allers (Rijksuniversiteit Groningen). Iconische attracties kunnen een onderdeel zijn van je identiteit als stad, beaamt Allers. "Maar de vraag is, is dat tientallen miljoenen euro's waard?"
Armlastige onderneming
Neem Wildlands, de opvolger van het Noorderdierenpark en Dierenpark Emmen. De dierentuin in Drenthe: ooit een grote publiekstrekker en een prijswinnende attractie, nu een armlastige onderneming die zonder steun van de gemeente gegarandeerd op de fles gaat. Dat zou 'dramatisch' zijn voor Emmen, aldus Otter.
"Het dierenpark is sociaal-economisch ontzettend van belang. Maar ik vind dat het onderwijs van net zo groot sociaal-economisch belang is voor deze regio."
Dramatisch, omdat een eventueel faillissement van Wildlands een diepe kras op de broze lokale economie van Emmen zou trekken. Zonder gemeentelijke steun redt Wildlands het niet. Het park trekt te weinig bezoekers en heeft teveel schulden.
560 banen op de tocht
In totaal zouden 560 banen bij het dierenpark en toeleveranciers verdwijnen, zo liet de gemeente becijferen door onderzoeksbureau Ecorys. Het merendeel daarvan in Emmen en de rest van de provincie Drenthe. Te pijnlijk, voor een gemeente met hoogste werkloosheidspercentage van de provincie (6,2 procent).
Bovendien zou de gemeente een hoop inkomsten mislopen, bijvoorbeeld door verminderde toeristenbelasting en parkeergelden. De hele Drentse toeristische sector zou een flinke knauw krijgen zonder dierenpark. In totaal verdient Emmen 14,4 miljoen euro, direct of indirect, aan Wildlands. En ook de provincie en Nederland profiteren van het dierentuinbezoek.
(Tekst gaat verder onder grafiek.)
Nu staat Emmen voor zo'n 60 miljoen in de boeken voor Wildlands. Na het overnemen van de miljoenenschuld van externe financiers als de Rabobank blijft de gemeente over als enige geldschieter, met een belang van 80 miljoen euro.
'Hoop geld'
Otter: "Dat is een hoop geld, maar we hebben natuurlijk naar andere alternatieven gekeken. Maar dit is de beste optie, want elke andere optie kost de gemeente meer geld."
Naast Wildlands kampt Emmen met meer tegenvallers. Dat voelen de inwoners van Emmen, waar een streep gaat door diverse investeringen. De inwoners dragen het dierenpark een warm hart toe, maar dragen de consequenties knarsetandend.
(Tekst gaat verder onder foto.)
De sportvelden waar voetbalclub Twedo speelt zijn bijvoorbeeld dringend aan renovatie toe. Gaat voorlopig niet door. Het Esdal College zit te springen om nieuwbouw, de plannen liggen al klaar. In de ijskast. En de plaatselijke bibliotheek krijgt de duimschroeven aangedraaid. Onuitvoerbaar, volgens het bibliotheekbestuur.
Die bezuinigingen zijn niet per se een direct gevolg van de Wildlands-injectie, maar hebben ook te maken met gestegen zorgkosten en andere uitgaven. Maar toch, het geld kan maar een keer uitgegeven worden. De extra miljoenen voor de dierentuin drukken op een krappe gemeentekas.
'Sociaal-economisch ontzettend van belang'
"Het dierenpark is sociaal-economisch ontzettend van belang", beseft schooldirecteur Matthias Kooistra van het Esdal College. "Maar ik vind dat het onderwijs van net zo groot sociaal-economisch belang is voor deze regio", verklaart hij zijn teleurstelling.
Het kan niet anders, houdt de wethouder vol. Donderdag vraagt hij de gemeenteraad in te stemmen met de voorgenomen plannen voor Wildlands.
Gemeenten worstelen met vaker met het behoud van hun iconen, weet hoogleraar Allers. "Iedereen houdt van de dierentuin, of de voetbalclub. Jij wil niet degene zijn die er de stekker uit trekt, want dan is het jouw schuld. Niet die van je voorgangers, of van de bezoekers die niet meer kwamen", legt hij uit.
Exit-strategie
Hij raadt bestuurders en lokale politici aan goed na te denken over een zogenoemde exit-strategie. "Je moet vooraf bedenken: wat heb ik er voor over? En, als dat punt bereikt is, hoe stop ik dan?"
Want een dierentuin is leuk, maar zorg, onderwijs en onderhoud van de openbare ruimte ook. "Gemeenten mogen doen wat ze willen, als ze het maar kunnen betalen", aldus Allers.
Wildlands hoopt op zwarte cijfers
Directeur Erik van Engelen van Wildlands is blij dat de gemeente bijspringt. "Binnen een aantal jaar moet het park weer in de zwarte cijfers komen", hoopt hij.
Wildlands in vogelvlucht
Jaren ’90: De hoogtijddagen voor Dierenpark Emmen, gelegen in het centrum van de stad. Het park wordt meer dan eens uitgeroepen tot mooiste en modernste van Europa en trekt 1,5 miljoen bezoekers per jaar.
2008: Dierenpark Emmen kan niet groeien op de plek waar ze zit. De gemeenteraad van Emmen stemt in met een herontwikkeling van het centrum. Voor de dierentuin komt een andere plek, buiten de stad, waar meer ruimte is. Met het plan is zo’n 200 miljoen euro gemoeid.
2010: De dierentuin zit in zwaar weer en zal alleen overleven als de komende jaren ingrijpend wordt gesaneerd. Zo moet 30 procent op de personeelskosten worden bezuinigd. Tientallen mensen zullen dan hun baan verliezen. De gemeente springt bij.
2014: Dierenpark Emmen gaat verder als Wildlands Adventure Zoo Emmen: een ‘belevenispark’, waar niet alleen dieren zijn te vinden, maar ook achtbanen en ander entertainment.
2016: Koning Willem-Alexander opent het vernieuwde Wildlands: een themapark van 22 hectare groot, waar 7000 dieren leven in een nagebootste jungle, savanne en poolgebied. Het eerste jaar trekt Wildlands 1,3 miljoen bezoekers. Dat wordt in de jaren erna nooit meer geëvenaard.
2018: Het gaat slecht met Wildlands. Het aantal bezoekers loopt terug en daardoor lijdt het park dit jaar waarschijnlijk 8 miljoen euro verlies. Daarom gaat het roer om. In het vervolg wil het park zich weer profileren als dierentuin. De samenvoeging van dierenpark en attractiepark heeft gezorgd voor een ‘onduidelijke identiteit’.
