Gezien de maatschappelijke belangstelling voor duurzaamheid zouden bedrijven die daarmee hun geld verdienen, op rozen moeten zitten. Maar dit jaar ging er een opmerkelijk aantal duurzame bedrijven failliet. "Duurzaam is geen knuffelcategorie meer."
RTL Z bericht dagelijks over belangrijke, interessante, innovatieve en duurzame bedrijven. Maar als het mis gaat, kijken we niet de andere kant op. Die gevallen komen terecht in ons faillissementshoekje.
Balans opmaken
Aan het eind van het jaar is het tijd om de balans op te maken. Wat daarbij opvalt, is dat er dit jaar opnieuw een flink aantal winkel- en modebedrijven failliet zijn gegaan. Al waren we daar de laatste jaren al een beetje gewend aan geraakt.
Een sector die juist als nieuwkomer opviel, was de zorg. Het begon eind 2017 met het faillissement van de Casa-abortusklinieken, begin dit jaar gevolgd door Ciran, dat revalidatiezorg aanbood. Eind oktober vielen het Slotervaart- en de IJsselmeerziekenhuizen met veel geraas om.
Duurzaam failliet
Maar vergeet de zorg en de retail. Bij de organisaties waarvan wij afgelopen jaar het bankroet beschreven, steken duurzame bedrijven met kop en schouders boven de rest uit. Sinds januari meldden wij niet minder dan tien faillissementen van bedrijven, die duurzaamheid hoog in het vaandel hadden.
Een overzicht: in januari ging waterturbinebouwer Tocardo failliet, in februari en april gingen klimaatverbeteraar QwikSense en de duurzame kledingproducenten People’s Avenue en Infact Clothing op de fles. In mei gevolgd door een duurzame bouwer, het Circulaire Economie Consortium (CECBouw).
Publiekslievelingen
Juni zag het bankroet van twee publiekslievelingen; de duurzame zaklampmaker Wakawaka en de verkoper van tweedehands iPhones Leapp. Een maand later kwam de curator op bezoek bij de relatief onbekende voedingsproducent Orfi Food, dat duurzaam paneermeel uit groenteafval maakte.
In september was het de beurt aan Senz, dat zichzelf als duurzaam profileert omdat haar stormparaplu's ervoor zorgen dat er minder kapotgewaaide plu's in de vuilnisbak verdwijnen. In november ging ten slotte SunCycle bankroet, dat innovatieve krachtige zonnecollectoren ontwikkelde.
Een bonte verzameling aan duurzame bedrijven, uit zeer verschillende sectoren. Overigens is een deel van deze ondernemers vanuit het faillissement doorgestart. Wakawaka, Leapp, Tocardo, QwikSense, Orfi Food en Senz konden later door dankzij nieuwe investeerders. Toch zijn we benieuwd wat dit aantal faillissementen in de sector precies zegt. Is er een oorzaak aan te wijzen?
Kanttekeningen
Volgens hoogleraar Duurzaam Ondernemen Jan Jonker van de Radboud Universiteit Nijmegen zeggen de tien faillissementen weinig over de duurzame sector als geheel. "Je moet die afzetten tegen het totaal aantal bedrijven en faillissementen in Nederland. Ik kan bovendien net zoveel successen bedenken. Denk aan Swapfiets, de Vegetarische Slager en PeelPioneers."
Ook benadrukt hij dat kleine bedrijven makkelijker getroffen kunnen worden door een faillissement. "Afgelopen jaren zijn juist ook de grote bedrijven veel meer bezig met duurzaamheid. Denk aan Albert Heijn, Lidl en Ikea; bedrijven waar we allemaal onze boodschappen doen."
Ook Derk Loorbach, hoogleraar socio-economische transities van de Erasmus Universiteit Rotterdam maakt kanttekeningen bij de genoemde voorbeelden. "Misschien is jullie aandacht daar wel groter voor. Ook kan het juist bewijzen dat het aantal duurzame bedrijven toeneemt."
Schattig en aaibaar
Toch vindt hij de genoemde gevallen wel interessant. "Vaak ging het mis in de fase van startup naar scale-up. Bij de stap van schattig en aaibaar bedrijf naar grootschaligheid is er soms blijkbaar sprake van gebrek aan ondernemerschap en ervaring, of overmoed." Volgens de hoogleraar zou er een betere infrastructuur moeten zijn om dergelijke bedrijven in die fase te begeleiden.
Loorbach merkt eveneens op dat de 'niet-duurzame' concurrentie vaak goedkoper kan werken. "De overheid zou ervoor kunnen kiezen om bedrijven die duurzaam werken, beter te belonen. Maar je moet ook niet elke startup willen redden. Het is juist positief dat voor duurzame bedrijven dezelfde economische principes gelden. Dat bewijst dat de sector volwassen wordt."
Markteconomie
Ook hoogleraar Jonker vindt dat de faillissementen bij onze markteconomie horen. "Wij hebben een knuffelcategorie bedacht voor bedrijven die groen zijn. Als ze groen zijn, komt het wel goed, is het idee. Maar die bedrijven komen natuurlijk uiteindelijk gewoon in de markteconomie terecht."
Jonker benadrukt dat er een groot verschil is tussen een ondernemer of slimme student die een fantastisch duurzaam product heeft ontwikkeld, en een gezond bedrijf. "Het is de kunst om het idee te vertalen naar de markt, en dat dan op te schalen. Als dat niet lukt, moet je gewoon verder zonder krokodillentranen."
