Het aantal koffiebars in Nederland groeit, maar we drinken niet per se meer koffie buiten de deur. "De markt raakt zo langzaam aan verzadigd", zeggen kenners.
Afgelopen jaar deden de cafés en koffiezaken het goed, becijferde het CBS deze week. De omzetten groeide: we aten en dronken vaker buiten de deur, maar die groei lijkt wel te stagneren.
"We moeten er rekening mee houden dat de groei afvlakt", zegt ook Robèr Willemsen van Koninklijke Horeca Nederland (KHN). "Het aantal horecabedrijven neemt toe en hun kosten zijn sterk toegenomen. Daardoor staan de marges onder druk."
Hippe formules
Dat geldt in het bijzonder voor de koffiebars, denkt horeca-adviesbureau Van Spronsen & Partners. "We zien vooral het aantal hippe formules toenemen", zegt adviseur Niek Timmermans. Kleinere ketens zoals Coffee Lovers en Doppio, maar ook eenlingen.
Onderzoeksbureau Datlinq telde in 2017 bijna zevenhonderd koffiebars in Nederland. Een groei van zo'n 50 procent ten opzichte van vijf jaar geleden en bijna 6 procent in vergelijking tot 2016, zegt het bureau.
Grote steden
"Vooral in de grote steden neemt de dichtheid toe en is de markt aan het verzadigen", zegt Timmermans. De grootste hap uit de markt wordt genomen door Starbucks. De laatste formule telde volgens Van Spronsen & Partners in 2016 zo'n vijftig zaken in Nederland.
Het aantal koffiebedrijven groeit, maar we drinken niet per se meer koffie. De consumptie is de laatste decennia gedaald, vooral onder jongeren. Volgens het RIVM is de gemiddelde consumptie inmiddels op een stabiele vier koppen per dag.
Aandacht van de consument
De strijd om de aandacht van koffiebar-consument, een voornamelijk jonge doelgroep, neemt daarmee toe. Een markt die door kennisplatform FoodService Instituut (FSIN) in 2016 gewaardeerd werd op zo’n 5.1 miljard euro.
Omdat koffie steeds meer een kwaliteitsproduct is geworden, zijn de gemiddelde prijzen per kopje koffie gestegen. Volgens Van Spronsen & Partners betaal je inmiddels gemiddeld 2,61 euro voor een cappuccino.
"Maar je kunt de prijzen ook niet oneindig blijven verhogen", zegt Timmermans. "Het onderscheidend vermogen van de koffiebar wordt daarom steeds belangrijker om succesvol te zijn."
Vechtmarkt
Dat kan koffiezaakhouder Arjan Pen, van Josephine Coffee in Arnhem, bevestigen. "Dit is wat je noemt een echte vechtmarkt geworden", zegt hij. "Tien jaar geleden zaten er twee koffiezaken in de winkelstraat, nu zijn het er zes. Ik concurreer bovendien met de barista in de meubelzaak."
Pen heeft naar eigen zeggen veel moeten doen om zich te onderscheiden. "We hebben verschillende bonensoorten en voor elke koffiesoort een bijpassende boon. Ons personeel kan je alles over de koffie vertellen en maakt ook kunstwerkjes van je drankje", zegt hij.
Koffie top 100
Vorig jaar prijkte de zaak bovenaan de Koffie Top 100-lijst van horecawebsite Misset Horeca. "Het is dan heel makkelijk om je prijzen te verhogen", zegt Pen. "Maar dat doen we niet. Je betaalt ook niets extra's voor plantaardige melk in je koffie. En toch groeit onze omzet."
Pen zegt bewust te kiezen voor kwaliteit en persoonlijke aandacht, zonder dat klanten daar de hoofdprijs voor betalen (2,50 euro voor een cappuccino). Dat resulteert voor hem in een groot vaste-klantenbestand. " Maar ik zou mensen nu niet snel meer adviseren om aan een koffiezaak te beginnen", zegt hij.
Rooskleurig beeld
Mensen die dromen van een eigen zaak hebben hier vaak een te rooskleurig beeld bij, zegt koffieondernemer en -consultant Moniek Smit. Met haar eigen barista-service stond ze op evenementen. Maar ' sjouwen met espressomachines' bleek niet haar droom: inmiddels adviseert ze andere koffiebedrijven.
Kleine koffiezaken kennen volgens Smit vaak een vliegende start. "Ze hebben een hoge gunfactor bij de consument, maar doorzetten is lastig. Voor een rendabele onderneming zijn extra activiteiten nodig, zoals het verkopen van (zelfgebrande) koffiebonen en -apparatuur of het geven van workshops."
Kansen
Toch ziet Smit kansen, vooral buiten de grote steden. "Juist in de kleinere plaatsen zie ik bijvoorbeeld nog barista's hun eigen bar beginnen. Het liefste met een eigentijdse inrichting en zonder zichtbare merken."
Want met name de jongere koffiedrinker hecht aan zaken als duurzaamheid en vakmanschap, weet ook Timmermans. "Je moet uniek zijn en aansluiten op de trends zoals sociaal ondernemerschap", zegt hij, wijzend op de pas geopende Sign Language Coffee Bar in Amsterdam. Hier werkt doof personeel en bestel je een espresso in gebarentaal (foto inzet). "Hippe theehuizen worden ook een ding."
