De grote Nederlandse banken hebben sinds 2014 in totaal 4,2 miljard euro aan rente overgemaakt aan de Europese Centrale Bank (ECB). Die begon in dat jaar negatieve rente te rekenen aan banken als ze daar geld stallen.
Dat laat de ECB weten na vragen van RTL Z.
Bedrag loopt snel op
Het bedrag aan rente dat Nederlandse banken aan de ECB betalen loopt nog altijd op, met zo'n 120 tot 140 miljoen euro per zes à zeven weken (dat is de periode tussen twee vergaderingen van het bestuur van de ECB).
Waarom rekent de ECB negatieve rente?
Om de economie aan te slingeren heeft de ECB de rente die banken betalen om geld te lenen bij de ECB verlaagd. De bedoeling is dat banken daardoor tegen een lagere rente geld ook weer kunnen uitlenen aan bedrijven en consumenten. Dat moet de economie stimuleren.
Om ervoor te zorgen dat banken ook daadwerkelijk zo veel mogelijk geld uitlenen en niet oppotten, brengt de ECB negatieve rente in rekening als banken hun reserves (verplicht) bij de centrale bank stallen.
Opkoopprogramma's ECB
In de eerste jaren ging het om relatief kleine bedragen, omdat de negatieve rente toen nog maar 0,1 procent was. Inmiddels is dat 0,5 procent.
Ook speelt mee dat banken de laatste jaren zo'n beetje omkomen in het geld dat ze ter beschikking hebben, doordat de ECB massaal obligaties opkoopt die banken in bezit hebben en extreem goedkope leningen aan banken geeft.
ING: vorig jaar 250 miljoen
Hoeveel elke Nederlandse bank afzonderlijk aan negatieve rente heeft betaald willen ze niet zeggen. Volgens hen zou het gaan om concurrentiegevoelige informatie.
ING Bank wil wél zeggen hoeveel het vorig jaar aan de ECB overmaakte. "Ga voor 2020 maar uit van zo'n 250 miljoen euro", zegt woordvoerder Christophe Linke.
2,8 miljard in vier jaar
Maar ABN Amro, Rabo en Volksbank (waaronder SNS, ASN Bank en Regiobank vallen) willen ook niet vertellen hoeveel ze vorig jaar aan negatieve rente aan de ECB betaalden.
De Nederlandse banken betaalden in heel 2020 bij elkaar circa 650 miljoen euro rente aan de ECB, berekende Teunis Brosens, hoofdeconoom fintech en regulering bij ING Bank. In 2019 was dat zelfs nog wat meer, een kleine 700 miljoen euro, in 2018 circa 780 miljoen euro en in 2017 in totaal zo'n 700 miljoen, aldus Brosens.
Hierom stallen banken geld bij de ECB
Banken moeten onder bepaalde omstandigheden een deel van het geld dat ze hebben van rekeninghouders op een rekening bij de ECB te zetten.
Stel je maakt 100 euro over van een rekening van ABN naar ING. ING kan dat geld dan gebruiken om weer aan iemand anders uit te lenen of bijvoorbeeld obligaties van te kopen. Het restant, het ongebruikte deel van het geld dus, mogen ze slechts op twee manieren aanhouden: als cash, maar dat is niet zo praktisch, of ze moeten het stallen bij de centrale bank.
Nederlands vs. 'Nederlands'?
Bij het bedrag van 4,2 miljard euro dat Nederlandse banken aan rente aan de ECB hebben betaald moet wel worden opgemerkt dat onder 'Nederlandse' banken ook Nederlandse vestigingen van buitenlandse banken vallen.
Omgekeerd hebben 'echte' Nederlandse banken, zoals ABN Amro en ING, ook vestigingen in het buitenland, die dus bij de ECB niet onder het kopje Nederlandse banken vallen, maar bijvoorbeeld als Duitse bank worden geteld.
Verdienmodel banken onder druk
Hoe erg is het eigenlijk dat banken rente betalen aan de ECB, in plaats van dat ze rente ontvangen voor geld dat ze daar op een rekening zetten?
De belangrijkste inkomstenbron voor een bank was altijd dat het geld aantrekt van spaarders en dat tegen een hogere rente weer uitleent. Dat is nog altijd het geval, maar dat verdienmodel staat wel onder druk, zegt Brosens.
Doorberekenen is lastig
De ECB begon in juni 2014 negatieve rente te berekenen aan banken, maar het duurde even voordat banken dat gingen doorberekenen aan klanten.
"Dat geeft wel aan dat de ruimte die banken hadden om op een andere manier de gevolgen van de negatieve rente op te vangen aan het opraken is", aldus Brosens.
Negatieve rente niet snel voorbij
Vanaf 1 juli rekenen ING en Rabobank negatieve rente voor het bedrag op de rekening boven de 100.000 en ABN Amro boven de 150.000 euro. Voor bedragen daaronder betalen klanten dus nog geen negatieve rente, terwijl banken zelf wél te maken hebben met negatieve rente als ze geld bij de ECB stallen.
"We weten niet hoe lang banken nog te maken hebben met negatieve rente, maar niemand verwacht dat het binnen twee maanden voorbij is", zegt Brosens.
Nederlandse banken relatief hard geraakt
Volgens hem worden Nederlandse banken in de eurozone meer dan gemiddeld geraakt door de lage rente. De vaste vergoeding die rekeninghouders betalen voor het aanhouden van een rekening is immers relatief laag in vergelijking met andere eurolanden.
Maar door de lage rente moeten banken het juist vooral van dat vaste bedrag hebben om de kosten die ze hebben voor een rekening die een klant aanhoudt goed te maken.
