De rente is al een tijd bijzonder laag, zowel in de eurozone als in de VS. Dat komt niet alleen door het beleid van de ECB en de Amerikaanse Fed. Dat we met zijn allen veel ouder worden speelt nog veel meer mee.
Dat blijkt uit een onderzoek waaraan onder meer Fernanda Nechio, onderzoekers van het Fed-kantoor in San Francisco, aan mee werkte. De Fed keek terug tot 1990 en sinds die tijd daalt de rente per saldo.
Maar de Fed en de ECB begonnen pas veel later met hun opkoopbeleid.
We leven langer
In West-Europa, de VS en Japan zie je twee demografische ontwikkelingen. Zo leven we gemiddeld steeds langer, terwijl de bevolking steeds minder hard groeit.
De groei in Japan is al een aantal jaren zelfs negatief, krimp dus. In West-Europa zal de groei vanaf 2035 rond de nul liggen, terwijl de bevolkingsgroei in de VS en de wereld als geheel fors zal dalen, aldus het onderzoek.
Minder potentiële groei
Enerzijds betekent een lagere bevolkingsgroei minder potentiële groei van de economie, wat de rente zal drukken. Anderzijds betekent een kleinere groei van de bevolking dat het aandeel van gepensioneerden in de totale bevolking stijgt.
Als je met pensioen bent, dan teer je in op je besparingen, of dat nu het vermogen is dat je zelf hebt opgebouwd of via een pensioenfonds. En dat duwt de rente wat omhoog. Maar per saldo is het drukkende effect net wat groter, aldus de Fed.
Langer pensioen, dus meer sparen
Nog veel sterker is het effect op de rente als gevolg van het feit dat we gemiddeld steeds ouder worden, aldus het onderzoek. Als je langer met pensioen bent, zul je dus in de jaren daarvoor meer geld opzij willen zetten voor je pensioen, waardoor je dan dus minder uitgeeft.
Dat geldt nog meer als consumenten het idee hebben dat door de vergrijzing de AOW niet volledig in stand gehouden kan worden. Het gevolg: er wordt meer gespaard en een groter aanbod van geld drukt de prijs van geld (de rente), staat in het onderzoek
Flexibilisering en loonmatiging
Volgens RTL Z-beurscommentator Hans de Geus is het logisch dat de rente de laatste jaren is gedaald. Dat komt doordat we met zijn allen aan het sparen zijn geslagen, zegt hij. Verder wijt hij gedaalde rente aan de flexibilisering van de arbeidsmarkt en loonmatigingen, waardoor de lonen maar beperkt stijgen, zegt hij.
De Fed hint weliswaar op een verhoging van de officiële rente in december en nog drie verhogingen volgend jaar, maar De Geus is daar sceptisch over. Na een paar renteverhogingen komt er in de VS een recessie en dan zal de Fed zich weer gedwongen voelen om de rente te verlagen, denkt hij.
Obligaties en aandelen
Voor obligaties is dat dus geen slecht scenario. Wat de aandelenkoersen aangaat, die kunnen misschien nog wat duurder worden, consumenten brengennu nog steeds geld naar de beurs. Maar dat stopt een keer, zegt De Geus.
Op een gegeven moment gaan pensioenfondsen ontsparen om de pensioenuitkeringen te kunnen doen. Er stroomt dan door het gestegen aantal gepensioneerden per saldo geld uit de pensioenfondsen: ze verkopen beleggingen en dan gaan de koersen dalen, legt De Geus uit.
