Korte(re) aanvoerlijnen, onafhankelijk van China, duurzamer. Productie vanuit China terug naar Nederland halen, reshoring genaamd, heeft tal van voordelen. Toch komt het niet echt van de grond. Waarom niet? De noodzaak is minder, de investering is hoog en productie verplaatsen naar bevriende of dichterbijgelegen landen is ook een optie.
In 2020 na de uitbraak van de coronapandemie stokte de wereldhandel ineens. China ging op slot en fabrieken werden stilgezet om de uitbraak in te dammen. En dan was er nog de geopolitieke spanning tussen het land en de Verenigde Staten.
Daarbovenop kwamen torenhoge prijzen voor containervervoer, en de blokkade van het Suezkanaal door het schip de Ever Given. Genoeg redenen om de afhankelijkheid van China af te bouwen door productiecapaciteit naar Nederland te halen. Reshoring kwam helemaal in de mode.
Niet meer dan plannen
Ruim 2 jaar later is het vooral bij goede voornemens en plannen gebleven. Slechts een handvol bedrijven doet aan reshoring of nearshoring, zoals het verplaatsen van de productie naar een land dat dichterbij ligt wordt genoemd, zegt Bart Jan Koopman, directeur van Evofendex. Dat is de ondernemersvereniging voor handel en logistiek.
Er wordt best over gesproken op directieniveau, weet Rogier Spoel, beleidsadviseur bij Evofenedex. "Maar met het opengooien van China, de gedaalde containertarieven en de grote investering die je moet doen, zie je bedrijven denken: 'Laten we het maar niet doen'."
Geen simpele klus
Daarbovenop komen nog andere uitdagingen, zoals naar welk land je dan gaat. En of ze daar wel genoeg grondstoffen en personeel hebben, somt Spoel op. "Dermate grote opgaven dat je dat niet zomaar doet."
Bedrijven werken liever om een crisis in een land heen dan dat ze helemaal vertrekken, denkt Spoel. Of ze spreiden het risico, door leveranciers in verschillende landen te zoeken. "Dan ben je weerbaarder als er een fabriek dichtgaat."
De Amerikaanse techgigant Apple bijvoorbeeld verzet de bakens door de productie van nieuwe iPhones in India uit te breiden. Dat gaat overigens niet zonder slag of stoot, ontdekte de Financial Times halverwege februari.
Een ander voorbeeld is Tesla, de maker van elektrische auto's. Die opende vorig jaar een fabriek in Duitsland, als aanvulling op die in de VS en China. "Het herinrichten van de wereldeconomie", noemen analisten van Capital Group de trend in een recent rapport over reshoring.
China + 1-strategie
Bedrijven verleggen hun productielocaties, maar dat betekent niet per se dat ze deze terughalen binnen de eigen landsgrenzen. Veel Amerikaanse bedrijven gaan voor de 'China + 1-strategie', concludeert Capital Group.
De helft van de Amerikaanse bedrijven kiest daarbij voor een land in Zuidoost-Azië. Mexico en India zijn ook erg in trek. 'Friendshoring', noemt Spoel het. "Bedrijven zoeken landen die wat meer op een lijn liggen qua politiek met de VS."
Mexico en India in trek
Kijk naar Mexico, dat niet alleen populair is omdat het zo dichtbij de VS ligt, maar ook omdat het een vrijhandelsverdrag met de VS heeft. Automakers BMW en Nissan hebben hun productiecapaciteit fors uitgebreid, om zo de Amerikaanse markt beter te kunnen bedienen.
India is juist weer erg in trek vanwege z'n hoogopgeleide bevolking en een overheid die buitenlandse bedrijven in de watten legt, aldus Capital Group. En dan is er nog een groep bedrijven die de productie wel echt terughaalt naar de VS. Dat heeft vooral te maken met het subsidiepakket van maar liefst 369 miljard dollar (342 miljard euro) van de regering Biden.
Honderden miljarden als lokkertje
In de komende tien jaar kunnen bedrijven die middelen maken om duurzame energie op te wekken belastingkorting krijgen. Het gaat bijvoorbeeld om zonnepanelen, windmolens of om waterstof te maken.
De bizarre hoeveelheid geld is een van de oorzaken dat bedrijven de VS kiezen in plaats van Europa, als ze voor die keuze stonden. "Daardoor kan het voor sommige bedrijven gunstig zijn om daar productie op te tuigen", zegt Joost Ploos van Amstel. Hij is programmamanager duurzame economie bij Midpoint Brabant.
Vanuit zijn functie bij het samenwerkingsverband van negen Brabantse gemeenten als Tilburg, Waalwijk Loon op Zand en Hilvarenbeek is Ploos van Amstel druk bezig bedrijven te verleiden hun activiteiten naar Nederland te halen.
"Het loopt nog geen storm."
"Besparing op logistiek en transportkosten, minder afhankelijk van andere landen en goed voor onze arbeidsmarkt", somt hij enthousiast de voordelen op. Dat het waarschijnlijk niet om hoogwaardige banen gaat, doet daar niet aan af. "Als je die naar Nederland kunt halen, kun je mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt toch een baan geven."
De praktijk is alleen weerbarstig, constateert Ploos van Amstel. "Het loopt nog geen storm." In het afgelopen jaar heeft een handvol bedrijven de stap gewaagd. HIj weet ook wel waarom. "Met de huidige inflatie is het wel de vraag: hoe ga je het benodigde onderzoek überhaupt betalen?"
Bezig met andere zaken
Veel bedrijven zijn ook nog bezig om de coronasteun af te betalen, aldus Ploos van Amstel. "Het is een lastige, ingewikkelde tijd geweest en reshoring is niet meteen nummer 1 waarmee je nu aan de gang gaat."
"Het is ook geen sinecure hè", begrijpt hij de aarzeling bij bedrijven wel. "Je moet wel de capaciteit en de middelen hebben. Of er moet ineens een noodzaak zijn, zoals wanneer je fabriek affikt."
Rol van de consument
Hij ziet ook een rol weggelegd voor de consument. Bedrijven zitten waar ze het minste hoeven te betalen. "Ook al is dat minder duurzaam. Dat is ook gedreven door wat de consument wil: zo goedkoop mogelijk", legt hij uit. "Dus daar zit ook een ding."
"De uitdaging is dat de prijzen niet mogen stijgen."
Dat speelt volgens hem bijvoorbeeld bij winkelketen Xenos, die vanuit de eigen duurzaamheidsambities graag hun artikelen in Nederland zou laten maken. Het bedrijf en Midpoint Brabant zijn al een half jaar met elkaar in gesprek, maar vooralsnog zonder succes. "We zitten in de verkennende fase", nuanceert Ploos van Amstel. Volgens hem zijn de gesprekken wel degelijk succesvol. "We hadden niet meer succes kunnen bereiken dan we nu bereiken."
"De uitdaging is dat de prijzen niet mogen stijgen, anders blijven de milieuonvriendelijkere producten in de schappen liggen, en dat is pas slecht voor het milieu", aldus Ploos van Amstel. Xenos reageerde niet inhoudelijk op vragen van RTL Nieuws.
Ploos van Amstel blijft toch optimistisch dat er zich weer bedrijven bij hem melden. "Dit soort vragen gaan we weer krijgen."
