Criminelen hebben bij het Rotterdamse staalbedrijf Jewometaal 11 miljoen euro buitgemaakt met een zogenoemde ceo-fraude. Iemand die zich voordeed als topman van het Duitse moederbedrijf gaf een medewerker met succes de opdracht om de miljoenen over te maken.
Dat blijkt uit onderzoek door RTL Z. Het getroffen bedrijf wil geen commentaar geven op de miljoenenfraude.
Roestvrijstaalreus
Jewometaal in de Botlek is de Nederlandse dochter van ELG, de wereldmarktleider in de recycling van roestvrijstaal. Dat bedrijf was tot vorig jaar een dochter van het Duitse Haniel Group, een van de grootste familiebedrijven van Duitsland.
Het Nederlandse bedrijf dat goed is voor een jaaromzet van 350 miljoen euro werd vanaf 2015 geleid door algemeen directeur Kurt Wierscholowski en financieel directeur Tobias Frick.
In de zomer van 2018 werd het bedrijf kort achter elkaar slachtoffer van zowel een ceo-fraude als een crediteurenfraude.
CEO-fraude
Op 17 juli 2018 kreeg een medewerkster van de financiële administratie van Jewometaal een telefoontje van iemand die zich voordeed als de chief executive officer van het Duitse moederbedrijf. De man gebood de medewerker 2,6 miljoen euro over te maken naar Hongkong voor een geheime overname.
De administratief medewerkster weigerde dat aanvankelijk, waarop de zogenaamde Duitse topman dreigde haar te zullen ontslaan. De vrouw liet daarop weten de betaling alleen uit te voeren als zij daarvoor opdracht kreeg van het hoofd van de financiële afdeling, die net op vakantie was gegaan.
11,4 miljoen foetsie
Daarop ontving zij een nep-mail, waarin haar leidingevende liet weten dat alle opdrachten van de Duitse topman uitgevoerd moesten worden. Vervolgens vroeg en kreeg de medewerkster de benodigde goedkeuring van twee collega's, en maakte ruim 2,6 miljoen euro over naar een rekening in Hongkong.
Daarbij bleef het niet. Tussen 18 en 31 juli deed de medewerkster in opdracht nog tien betalingen van in totaal ruim 9,9 miljoen dollar. Omgerekend is dat 8,8 miljoen euro. In totaal werd er dus 11,4 miljoen euro overgeboekt.
Fraudes aan het licht
Nadat een van de directeuren van JewoMetaal van vakantie was teruggekomen, kwam de fraude aan het licht. Van het verdwenen geld kon slechts een kleine 680.000 euro uit Hongkong worden teruggehaald.
Vlak na de eerste fraude vond er bovendien nog een tweede fraudepoging plaats, waarbij criminelen erin slaagden om een betaling aan een leverancier naar een ander rekeningnummer te laten overmaken. Omdat het bedrijf daar nog net op tijd achter kwam, kon die betaling nog worden teruggehaald bij een Zweedse bank.
Ontslag en schadeclaim
De fraudegevallen kostten de algemeen directeur en de financieel directeur van Jewometaal de kop. Het bedrijf ontsloeg hen in september van dat jaar, samen met de medewerker die de betalingen had gedaan.
In mei 2019 stelde het bedrijf de twee leidinggevenden bovendien aansprakelijk en sleepte hen voor de rechter om de miljoenenschade op hen te verhalen.
Zaakjes niet op orde
Volgens Jewometaal had een onderzoek door advocatenkantoor Jones Day uitgewezen dat de directeuren de zaakjes van het bedrijf niet op orde hadden, waardoor de fraudes hadden kunnen plaatsvinden.
De directeuren wezen de aansprakelijkheid van de hand. Volgens hen waren de interne betaalprocedures wel op orde, en was hen niets te verwijten.
Miljoenenclaim afgewezen
Vorige week woensdag oordeelde de rechtbank Gelderland in Arnhem dat de twee directeuren de miljoenenclaim van hun voormalige werkgever niet hoeven te betalen.
De rechtbank zet vraagtekens bij de onafhankelijkheid van Jones Day als onderzoeker, en schoof het onderzoeksrapport van het advocatenkantoor als prutswerk terzijde. Volgens de rechters is niet komen vast te staan dat de betaalprocedures ontoereikend waren.
Geraffineerde criminelen
"Dat er toch fraude is gepleegd is dan ook niet te wijten aan de bij Jewometaal afgesproken processen en procedures, maar is het gevolg van een combinatie van geraffineerd crimineel handelen en daarop volgende menselijke fouten door de medewerkers van de financiële administratie", aldus de rechters.
Advocaat Lucas Stuurop van de directeuren laat weten dat zijn cliënten blij zijn met de uitspraak. "Zij zijn erg opgelucht naar aanleiding van het vonnis, nu deze procedure - hoe onterecht ook - lange tijd boven hun hoofd heeft gehangen. Ze zijn ook blij met de terechte overwegingen van de rechters, die bevestigen dat hen geen verwijt kan worden gemaakt."
Maatregelen te laat
Advocaat Sophie van de Graaff en directeur Jan van Leeuwen van Jewostaal onthouden zich van commentaar. Ook willen zij niet zeggen of het bedrijf een hoger beroep overweegt, en welke maatregelen zijn genomen op een nieuwe fraude te voorkomen.
Uit het duurzaamheidsrapport van ELG Haniel over 2019 blijkt dat het moederbedrijf van Jewometaal dat jaar zijn 'anti fraud measures' aanscherpte. Zo stelde de schrootgigant een fraude taskforce in, en een alarmlijn voor medewerkers die fraude vermoeden. Ook organiseerde ze een campagne om medewerkers bewust te maken van frauderisico's.
"Dankzij dit framework zijn verschillende onsuccesvolle fraudepogingen geïdentificeerd en risico’s afgenomen", aldus het verslag. Dat de maatregelen te laat waren om de miljoenenfraude bij Jewometaal te voorkomen, blijft onvermeld.
Wat is CEO-fraude?
CEO-fraude is oplichting waarbij criminelen zich voordoen als topman (chief executive officer) van een bedrijf, en zo de financiële administratie bewegen om grote geldbedragen over te boeken.
Tot dusverre was het bekendste slachtoffer in Nederland de bioscoopketen Pathé. Medewerkers van de Nederlandse vestiging schreven in 2018 ruim 19 miljoen euro over naar partijen die deden alsof zij topbestuurders van het Franse moederbedrijf waren.
In 2020 waarschuwde het AMLC - een samenwerkingsverband van de FIOD, het Openbaar Ministerie en de politie - ervoor dat ceo-fraude een vlucht zou kunnen nemen door thuiswerken als gevolg van corona. Het AMLC adviseerde bedrijven hun interne controlesystemen goed op orde te hebben.
