Investeerder en miljonair Hans van der Wind doneerde een miljoen euro aan de campagnekas van het CDA, bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen. Dat deed hij vlak voordat die verkiezingen plaatsvonden. Wie is deze weldoener? En waarom wachtte hij zo lang met zijn gulle gift?
'Niets is wat het lijkt', luidt het levensmotto van Hans van der Wind (57). "Omdat ik ervaren heb dat je altijd achter de dingen moet kijken, om te zien wat er echt speelt." Met die woorden stelt hij zichzelf voor op de website van NLgroeit, een platform waarop startende ondernemers in contact kunnen komen met een mentor.
Van der Wind is rijp voor zo'n mentoraat, want hij is al decennialang een succesvol zakenman. Na functies bij bouwbedrijf BAM en consultancyfirma McKinsey neemt hij eind jaren '90 schoolboekenleverancier Van Dijk Educatie over. Hij gaat er aan de slag als bestuursvoorzitter.
Eigen rekening en risico
"Op mijn 33e wilde ik alles 'voor eigen rekening en risico' gaan doen", zo legt hij zijn keuze voor het ondernemerschap uit bij NLgroeit. "Niet meer achterom kunnen kijken of iemand je opvangt als het misgaat. Maar ook de volle benefit kunnen genieten als je het goed voor elkaar hebt. (...) Echt leven dus."
Hij weet zijn bedrijf in de jaren die volgen flink uit te bouwen. Onder zijn leiding groeit de omzet van de schoolboekenfirma van zo'n 50 miljoen euro naar rond de 300 miljoen euro, schrijft hij op zijn LinkedIn-profiel.
Vermogen: 88 miljoen euro
Het levert hem ook persoonlijk een aardige boterham op. In 2018 en 2019 weet hij de Quote 500-lijst te halen, met een geschat vermogen van 88 miljoen euro (2019).
Na de verkoop in 2018 van Van Dijk Educatie blijft hij betrokken bij The Learning Network, de nieuwe naam van het bedrijf. Maar hij heeft ook tijd voor andere ondernemingen. Zoals Yala, een bedrijf dat in luxe kamperen - glamping - doet.
Van der Wind is dan al jarenlang lid van het CDA. Van jongs af aan voelt hij zich thuis bij de partij, vertelt hij in een interview met zakenblad Quote. "Ik ben opgegroeid in de tijd dat Lubbers premier was en heb gezien dat die goede dingen deed. En vanuit mijn protestants-christelijke achtergrond voelde ik al een natuurlijke verbinding met het CDA", laat hij optekenen.
Substantiële bedragen
Sinds 2006 geeft hij 'substantiële bedragen' aan de partij, om goed voor het voetlicht te komen tijdens verkiezingscampagnes. In verkiezingsjaar 2017 schenkt hij bijvoorbeeld 173.000 euro aan de partij. "De grootste particuliere schenking aan een partij", in dat jaar, schrijft de Volkskrant op 31 oktober 2018.
"In grote bedrijven gaan enorme bedragen rond voor campagnes, en politieke partijen hebben dat geld gewoon niet", zo motiveert Van der Wind zijn schenking destijds. "Terwijl het van cruciaal belang voor de democratie is dat politieke partijen hun werk op een goede manier kunnen doen."
Actief lid
Naast een grote donateur van het CDA is hij ook actief lid. De laatste jaren is hij voorzitter van de commissie fondsenwerving van het CDA en daarmee een belangrijk onderdeel van het campagneteam van de christen-democraten.
De afgelopen verkiezingscampagne gaat het niet goed met die fondsenwerving. In de controversiële uitgelekte notitie van voormalig CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt is een alarmerende e-mail van Van der Wind opgenomen als bijlage.
Grote zorgen over campagne
"Wij willen - om misverstanden te voorkomen - hierbij ook per mail bevestigen dat wij ons grote zorgen maken over de funding van de campagne", schrijft Van der Wind daarin.
"(...) de grotere funders zijn (uiterst) negatief en niet bereid in de huidige constellatie geld te geven, waar dat eerder wel het geval was", gaat hij verder.
Paniek in de tent dus, want er dreigt onvoldoende geld in kas zitten om een goede campagne te kunnen voeren. De teller blijft op dat moment (november 2020, enkele maanden voor de verkiezingen van maart 2021) steken op een half miljoen euro, terwijl minstens 1,25 miljoen euro nodig is, zo blijkt uit de e-mail.
Uit de registratie van het ministerie van Binnenlandse Zaken blijkt het CDA te beschikken over een campagnekas van zo'n 400.000 euro. Maar na 24 februari loopt dat bedrag nog flink op, staat in door het CDA vrijgegeven stukken. Uiteindelijk doneert Van der Wind ruim een miljoen euro aan het CDA, het leeuwendeel na afloop van de registratietermijn van Binnenlandse Zaken.
Wat verandert er tussen het versturen van de mail en de dag waarop Van der Wind zijn grootste donaties doet? In het stuk van Pieter Omtzigt, die zich inmiddels heeft afgesplitst van het CDA, suggereert hij dat 'sponsoren' achter de schermen druk hebben uitgeoefend op de partijtop om Hugo de Jonge te lozen als lijsttrekker en hem te vervangen door Wopke Hoekstra.
Ontkent
Dat wordt ten stelligste ontkend door het CDA en Hans van der Wind. Van der Wind zegt in een schriftelijke verklaring achter het gedachtegoed van de partij te staan en daarom gedoneerd te hebben. En dus niet om invloed te kopen op de koers en de lijsttrekker van de partij. Tegenover Nieuwsuur zegt hij dat hij ook gedoneerd zou hebben als Hugo de Jonge lijsttrekker was gebleven.
Niet netjes, maar ook niet verboden
Politicoloog Andre Krouwel vindt dit 'te toevallig'. "In november weet Van der Wind dat er te weinig geld is voor de campagne. Dat gebruikt hij om het lijsttrekkerschap van De Jonge onder druk te zetten. Terwijl hij al lang van plan zou zijn geld te doneren? De vraag is of er een link is tussen de donatie en de lijsttrekkerswissel en koerswijziging, zoals Omtzigt suggereert. Ik geloof Omtzigt daarin."
Maar hoewel het ethisch niet netjes is, wat Krouwel betreft, is deze manier van doen niet verboden.
Reactie
RTL Z heeft Van der Wind gevraagd waarom hij zo laat in de campagnetijd doneerde, terwijl hij zich - als voorzitter van de commissie fondsenwerving - al eind november zorgen maakte over de hoeveelheid geld die binnenkwam. Van der Wind heeft daar vooralsnog niet op gereageerd.
'Meer controle nodig op partijfinanciering'
Volgens politicoloog Andre Krouwel is er meer controle nodig bij de financiering van politieke partijen. Hij noemt Nederland het 'wilde westen' van de partijfinanciering. "Alles mag. Ongelimiteerd kun je schenken ontvangen. Van bedrijven, van buitenlandse mogendheden of instanties in het buitenland. Het enige is: je moet het melden."
Maar zelfs dat is te omzeilen. "Er zijn allerlei manieren om het niet-opvallend te melden. Kijk naar deze casus van het CDA, waarin ze ergens volgend jaar in een eindafrekening deze donatie zouden hebben gemeld. Dan let niemand er meer op."
En dat is een slechte zaak, volgens Krouwel, want zo ontstaat er geen 'gelijk speelveld' tussen politieke partijen. "De voorwaarde voor een goed functionerende democratie is dat elke stem evenveel waard is. Donaties van zulke bedragen in campagnetijd doen daar afbreuk aan. Want naar wie gaat een partij in campagnestand luisteren? Naar degene die een miljoen euro doneert, of naar iemand die dat niet doet?"
Krouwel pleit voor volledige transparantie van de inkomsten en uitgaven van politieke partijen, met een check achteraf door een externe, onafhankelijke instantie. Niet door het ministerie van Binnenlandse Zaken, zoals nu gebeurt. "Want daarin staat ook een partijpoliticus aan het hoofd."
