Deze week verscheen wereldwijd 'Een beloofd land', de memoires van Barack Obama. In Nederland won uitgeverij Hollands Diep de rechten om het boek te vertalen en uit te geven. Uitgever Elco Lenstra: "Het was een enorm logistiek proces waar veel vanaf hangt, zowel qua prestige als financieel."
Een liefdesbrief, en 'naar verluidt' een half miljoen. Daarmee won de Nederlandse uitgeverij Hollands Diep - onderdeel van Overamstel - de rechten voor de boeken van Michelle en Barack Obama.
Begin 2017 kondigden de voormalig president van de Verenigde Staten en zijn First Lady hun memoires aan. Het boek van Michelle verscheen twee jaar geleden, dat van Barack ligt sinds deze week wereldwijd in de boekwinkels.
Er gaat heel wat aan vooraf voordat je als Nederlandse uitgever aan de slag kunt met de memoires van een oud-president. Vlak nadat president Donald Trump zijn intrek nam in het Witte Huis, maakten de Obamas bekend dat zij boeken zouden schrijven. Het paar sloot een deal met 's werelds grootste uitgeverij, Penguin Random House.
Bieden bij de literair agent
Dat betekende werk aan de winkel voor literair agent Paul Sebes. Hij vertegenwoordigt Pinguin Random House in Nederland. Als een soort 'boekenmakelaar' bemiddelt Sebes tussen auteurs en uitgevers om een zo goed mogelijke deal te krijgen.
Hij belde Hollands Diep en nog zeven andere uitgeverijen en vroeg ze om binnen een dag met een voorstel te komen. De literair agent selecteert namelijk uitgeverijen en draagt die meest geschikte partijen aan om het boek in Nederland uit te brengen.
Love letter aan Obama
Uitgever Elco Lenstra wist het meteen: dit boek wilde hij uitgeven. "Als uitgeverij doe je een bod en je schrijft een love letter, een liefdesbrief", vertelt hij. "Daarin vertel je waarom jij het boek wilt vertalen en wat je voor de auteur kunt betekenen. Het bod en de brief geven samen de doorslag. Schrijf je een loftuiting, dan moet je tenslotte wel boter bij de vis doen."
Als Nederlandse uitgever koop je de vertaalrechten voor jouw taalgebied, in dit geval België en Nederland. Het bedrag is een voorschot op de royalties aan de auteur. Het is volgens Lenstra best ingewikkeld om te bepalen wat je moet bieden.
'Uitvoering is afwachten'
"Ten eerste hoor je nooit wat anderen geboden hebben. En ten tweede weet je niet zeker hoe goed het boek straks verkoopt. In het geval van de biografieën van Barack en Michelle hadden we eigenlijk niets: geen titel, geen synopsis. Je koopt een idee, de uitvoering is afwachten."
Het bieden gaat in meerdere rondes, waarbij steeds kandidaten afvallen. Uiteindelijk mocht Hollands Diep met de boeken aan de slag. Wat de uitgever ervoor betaald heeft, mag hij niet zeggen vanwege een geheimhoudingsverklaring. Hij verwijst naar een stuk in de Volkskrant, dat een bedrag noemt van 'ongeveer een miljoen' voor beide boeken. "Dat kan ik ontkennen noch bevestigen."
Afhankelijk van Amerika
De totstandkoming van het boek was een proces van jaren waarbij veel zaken 'in nevelen gehuld' waren, vertelt hij. "Vanwege de geheimhoudingsplicht kun je veel dingen pas op het laatste moment regelen, of met een kleine groep mensen die je vertrouwt. Je bent bijvoorbeeld afhankelijk van de Amerikanen wanneer je inkopers als AKO en Bruna mag bellen."
Hij werkte samen nauw samen met uitgeverijen uit de hele wereld. "Heel leuk, je leert veel van elkaar. Ineens zie je allerlei nieuwe invalshoeken om een boek onder de aandacht te brengen. In Brazilië leggen ze bijvoorbeeld in de pers focus op andere delen van het boek, dan in België."
Logistiek proces
Tegelijkertijd geeft zo'n internationaal project extra druk. Het boek verscheen op dezelfde dag in 25 talen. "Je wilt niet dat jij minder groot succes hebt dan de anderen. Er hangt veel af van een boek als dit, zowel financieel als qua prestige."
Volgens Lenstra werkten in Nederland in totaal zo'n 40 man aan de uitgave. Het 864 pagina's tellende boek van de oud-president werd in een paar maanden vertaald door een team van vier redacteuren.
De memoires van Barack Obama waren vooral een groot logistiek proces, vertelt hij. "Normaal gesproken drukken we maximaal 3000 exemplaren van een debuutroman. Dit waren 200.000 boeken, ook nog eens met een hardcover. Dat is een uitdaging op zich. En op het laatste moment bleek dat we de boeken niet op pallets konden vervoeren, omdat ze een stofomslag krijgen. Dus moesten we nog even 16.500 kartonnen dozen bestellen."
Ruimschoots overtroffen
Inmiddels is alles gelukt en ligt het boek in de winkels, op tijd voor de feestdagen. De schrijver heeft de verwachtingen op basis waarvan Lenstra zijn liefdesbrief schreef 'ruimschoots overtroffen'.
"Barack Obama schrijft met vaart en humor", vindt de uitgever. "Zijn memoires gaan over zoveel meer dan alleen politiek. Er zit diepgang in en het is openhartig. Ik vind het zelf mooi hoe hij de kleine alledaagse dingen beschrijft. Waar ga je bijvoorbeeld stiekem roken als president?"
De uitgever hoopt minimaal 150.000 boeken te verkopen, "als dat lukt, dan hebben we het al goed gedaan", maar verwacht daar wel overheen te gaan. Ter vergelijking: 'Mijn Verhaal' van Michelle Obama ging 275.000 keer over de toonbank.
