Gespreid betalen is een dikke cashcow voor webwinkels. Wehkamp heeft hier zelfs een apart zusterbedrijf voor opgezet. Sommige webwinkels richten zich met hun kredieten bewust op kwetsbare consumenten, zeggen critici. De rentes zijn vaak torenhoog, net als de afbetalingsboetes.
Veel online winkels zoals Wehkamp, Mediamarkt en Otto bieden hun klanten de optie aan om gespreid te betalen. Dit betekent dat de consument het product ontvangt en in tenminste twee, maar vaak meer termijnen betaalt. De kredietverlener vraagt hier een fikse rente voor, vaak richting de 14 procent.
Ernstige schulden
Een voorbeeld. Wie bij Mediamarkt een televisie of wasmachine koopt, kan die in termijnen afbetalen tegen een rente van 13,5 procent. Wie een product van 1000 euro koopt, mag dat in 54 maanden afbetalen. Het totaalbedrag komt dan uit op 1319 euro, zo staat te lezen op de website van Mediamarkt.
Minister Wopke Hoekstra van Financiën vindt dat te veel Nederlanders in de financiële problemen komen door op de pof te kopen. Veel mensen met ernstige schulden hebben ook een schuld bij een webshop. De minister wil dat de webwinkels zelf actie ondernemen. "Zo'n krediet is voor mensen met grote schulden een laatste mogelijkheid om nog te kunnen lenen", zegt de woordvoerder van het Nibud.
Richten op mensen met schulden
Maar webwinkels zijn helemaal niet zo happig om hier iets aan te doen. Want dankzij deze service zijn meer mensen in staat om producten te kopen. Volgens Marco Florijn, van de vereniging van schuldhulpverleners NVVK, zijn er zelfs webwinkels die zich bewust richten op kwetsbare consumenten die al veel schulden hebben.
"Deze webwinkels zoeken via open data naar postcodegebieden waar veel schulden worden gemaakt en bieden deze consumenten producten op afbetaling aan", zegt Florijn, die daar geen hard bewijs voor kan leveren.
Open data over betalingsverkeer
Ruud van den Tillaar is directeur van Kredietbank Limburg, een maatschappelijke instelling voor hulp bij schulden. Hij vermoedt hetzelfde. "Die data zijn er. Wij kopen ze zelf ook om mensen te vinden die we kunnen behoeden voor of helpen bij schulden. Commerciële instellingen gebruiken die data precies vanwege de tegenovergestelde reden", zegt Van den Tillaar.
Dat zit zo. Als een straat meer dan vier woningen heeft, mag er data worden verzameld over het betalingsverkeer. Die informatie wordt aangevuld met data van het CBS, over de samenstelling van de huishoudens, vertelt Van den Tillaar. Op basis van deze informatie kun je zien hoe hoog de schuldenproblematiek is in een bepaald postcodegebied.
Hardnekkige geruchten
Ook Tweede Kamerlid Martin Wörsdörfer van de VVD kent de 'hardnekkige geruchten'. "Ik hoor over partijen die zich op die manier bewust richten op kwetsbare consumenten." Volgens hem is dit ook al verschillende keren besproken in debatten.
Wörsdörfer wil geen namen van webshops noemen die zich hieraan schuldig zouden maken, omdat er geen hard bewijs is. Wehkamp ontkent gericht te mikken op mensen die vaak leningen afsluiten.
Rente-inkomsten en verzekeringspremies
Het ligt voor de hand dat webwinkels meer kredieten willen verlenen, want ze verdienen er goud geld aan. Zo'n 8 procent van de totale omzet van Wehkamp komt uit het aanbieden van kredieten en verzekeringen via zusterbedrijf Lacent, zo blijkt uit het jaarverslag van 2019.
Dit bedrijf is een financiële dienstverlener die onder andere achteraf betalen en betalen op krediet aanbiedt. Onder Lacent vallen vervolgens Wehkamp Finance B.V., Moneyathome B.V. en PayWay Financial Services B.V. Wie dus bij webwinkel Wehkamp producten bestelt, kan die via Wehkamp Finance in termijnen betalen.
Lacent had in 2019 een omzet van 50 miljoen euro. De omzet wordt voornamelijk gestuwd door rente-inkomsten en verzekeringspremies. De omzet is 10 procent gedaald ten opzichte van het jaar ervoor. In het jaarverslag meldt Wehkamp Holding dat Lacent last heeft van strengere regelgeving en een algemene terugval van de kredietmarkt.
Strenge inkomens- en lastentoets
Om de omzet toch op peil te houden accepteert Lacent sinds afgelopen jaar ook andere bedrijven. Zo biedt elektronicaketen BCC consumenten gespreid betalen aan via Wehkamp Finance.
Wehkamp laat weten er juist 'vanalles aan te doen' om problematische schulden bij consumenten te voorkomen. "Dat houdt onder meer in dat we een strenge inkomens- en lastentoets hanteren voordat we een krediet verstrekken", aldus de woordvoerder.
