Taxibedrijf Uber heeft een belastingvoordeel van 6,1 miljard dollar (5,5 miljard euro) geregeld in Nederland. De constructie kan gebruikt worden om wereldwijd zo min mogelijk belasting te betalen als het bedrijf ooit winst gaat maken.
De constructie wordt door Uber zelf gemeld in het meest recente kwartaalverslag en werd gespot door Bloomberg.
Intellectueel eigendom
In maart 2019 heeft Uber de internationale juridische structuur gewijzigd. Daarbij hoorde ook het overdragen van 'bepaalde intellectuele eigendomsrechten' naar 'een dochteronderneming in Nederland' om zo een belastingvoordeel van 6,1 miljard dollar te creëren, meldt het bedrijf.
Om welke dochteronderneming het precies gaat is lastig te achterhalen. Uber heeft in Nederland veel verschillende bedrijven geregistreerd bij de Kamer van Koophandel. Alleen al onder Uber International BV hangen zestien bedrijven.
Volgens Bloomberg gaat het om een dochteronderneming van Uber die uiteindelijk weer wordt bestuurd door een bedrijf uit Singapore.
Uber gaat niet in op vragen van RTL Z, maar deelt wel een algemeen statement waarin staat dat het bedrijf open en transparant wil zijn voor belastingdiensten en zich aan de wet houdt.
Aftrekpost
Het verplaatsen van intellectueel eigendom naar Nederland komt eigenlijk op hetzelfde neer als dat Uber een machine zou kopen, legt Jan van de Streek uit. Hij is hoogleraar belastingrecht aan de Universiteit van Amsterdam.
Een bedrijf kan in Nederland een machine opvoeren als bedrijfskosten. Dat soort kosten mogen binnen vijf jaar worden afgetrokken van de belasting.
Ook intellectueel eigendom mag afgetrokken worden van de belasting, alleen dan binnen tien jaar. "Die aftrekpost heeft een geschatte waarde van 6,1 miljard dollar", zegt Van de Streek. En dus betaalt Uber in Nederland minder belasting, zegt hij.
Geen winst
Uber meldt overigens de waarde van het intellectueel eigendom niet, maar geeft alleen een schatting van het uiteindelijke belastingvoordeel. Dat wijst er volgens Van de Streek op dat de waarde die Uber aan het intellectuele eigendom verbindt vele malen hoger ligt. Dat zou zomaar in de tientallen miljarden kunnen lopen, zegt hij.
Uber heeft een beurswaarde van ongeveer 73 miljard dollar, maar maakt nog steeds gigantisch veel verlies. Analisten verwachten dat het bedrijf vandaag een verlies van 5 miljard dollar in de boeken zet.
Bermuda
Volgens Bloomberg is het intellectueel eigendom overgeheveld van een bedrijf uit Bermuda. "En in Bermuda is natuurlijk ook geen belasting geheven", zegt Van de Streek.
Het geschuif met intellectuele eigendomsrechten om belastingvoordeel te krijgen gebeurt vaker en is ook gewoon toegestaan, zegt Van de Streek, maar hij plaatst daar wel een kanttekening bij.
Intellectueel eigendom is namelijk een 'hard-to-value intangible', jargon voor een moeilijk te waarderen goed. Dat betekent dat het moeilijk is om een waarde te plakken op een merkrecht als 'Uber'.
"Elke belastingdienst worstelt daarmee", zegt Van de Streek. Want hoe bepaal je hoeveel intellectueel eigendom van Uber in Nederland waard is?
Belastingrulings
Om er zeker van te zijn dat een belastingdienst niet opeens besluit dat het intellectueel eigendom toch een stuk minder waard is en het bedrijf het verwachte belastingvoordeel kwijtraakt worden daar afspraken over gemaakt.
Dat is waarschijnlijk in Nederland ook gebeurd, zegt Van de Streek. Daarvoor moet een bedrijf als Uber een ruling - zoals zo'n afspraak heet - regelen met de Belastingdienst.
Een woordvoerder van de Belastingdienst wil niet ingaan op vragen over een eventuele ruling omdat dit wettelijk niet is toegestaan. De belastingzaken van bedrijven zijn net als die van burgers geheim, legt hij uit.
Net op tijd
Opvallend is dat Uber het intellectueel eigendom in maart heeft overgeheveld naar Nederland. Dat gebeurde vlak voordat de Nederland nieuwe regels voor dit soort afspraken invoerde. Dat gebeurde namelijk op 1 juli.
Het grote voordeel van het oude rulingbeleid is dat je ook afspraken kon maken met de Belastingdienst over transacties met belastingparadijzen zoals Bermuda. "Denk aan een afspraak over de waarde", zegt Van de Streek. Onder het nieuwe beleid werkt de fiscus daar niet aan mee, dus dan heb je die zekerheid niet.
'Versleten systeem'
Het kan nog steeds zo zijn dat Uber uiteindelijk niet het volledige bedrag van 6,1 miljard als aftrekpost krijgt. De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OECD), een club waarin landen samen nadenken over beter economisch beleid, vindt namelijk dat belastingdiensten achteraf moeten kijken of het intellectueel eigendom goed op waarde is geschat.
Als dat niet het geval bleek kan een belastingdienst het teveel aan afgetrokken bedragen terugvorderen. Een check achteraf zou volgens Van de Streek vast beleid van de fiscus moeten zijn. Nu gebeurt dit slechts met steekproeven.
"Ik vind dit het internationale belastingsysteem versleten, daarvan krijg je dat gerommel en geschuif. We zouden naar een ander systeem moeten waar dit niet meer kan", zegt hij. Het wordt namelijk door veel grote bedrijven gebruikt om zo min mogelijk belasting te betalen.
'Tijd om het anders te regelen'
"Je ziet dat er wereldwijd wordt nagedacht over een ander systeem", zegt Van de Streek. Bij de OECD wordt bijvoorbeeld voorgesteld om het verplaatsen van intellectueel eigendom alleen toe te staan als in het land van herkomst - Bermuda in het geval van Uber - minimaal 12,5 procent belasting wordt geheven.
Voordat er een dergelijke regel is zal er nog veel moeten gebeuren. Belangrijk is dat alle landen meedoen aan zo'n systeem.
Nederland is niet het enige land met zo'n aftrekregel voor intellectueel eigendom, zegt Van de Streek. Als Nederland de regel zou afschaffen dan verhuist Uber waarschijnlijk naar een ander land waar het wel kan en zullen er minder grote, internationale bedrijven zijn die zich willen vestigen in Nederland.
