Winkelketen Kijkshop ging afgelopen week bankroet. Daarmee komt een einde aan het concept, dat in de jaren tachtig en negentig nog mega-mega succesvol was. Een terugblik op 45 jaar Kijkshop.
1973: Kijkshop wordt opgericht, door het destijds bekende supermarktconcern De Gruyter. Veel winkelgiganten experimenteren begin jaren zeventig met het uit Amerika overgewaaide revolutionaire concept van de catalogus- of vitrinewinkel. Klanten krijgen een catalogus thuis met producten, die zij in de winkel kunnen bekijken in een vitrine. Dankzij lage personeelskosten en nul winkeldiefstal, kan Kijkshop cassetedecks, naaimachines, klopboren en sieraden verkopen met grote kortingen.
1974: Na de eerste winkel in Den Bosch breidt Kijkshop uit naar Amsterdam, Arnhem, Delft, Heerlen en Vlaardingen. Ook Albert Heijn start met vitrinewinkels, onder de naam Lita. Warenhuis V&D is begonnen met Sellers & Sellers.
1976: Het veelbelovende concept slaat minder aan dan gedacht. "Nederland negeert cataloguswinkels", schrijft De Volkskrant. De Gruyter verkoopt de inmiddels twaalf Kijkshops aan V&D. Ook Albert Heijn wil van haar zeven vitrinewinkels af. V&D voegt alles samen, en vormt een keten van 21 winkels met een omzet van 80 miljoen gulden. Directeur Carel ten Horn wil groeien naar 40 vestigingen.
1987: Kijkshop heeft de groeiambitie bereikt, en bezit eindelijk 40 winkels. De keten is de grootste verkoper van horloges en walkmans in Nederland. Moeder Vendex is enthousiast geworden, en investeert in verdere expansie. Kijkshop moet groeien tot 80 of zelfs honderd winkels.
1994: Kijkshop is een mega-succes en opent de honderdste winkel, in Antwerpen. De omzet is gegroeid tot 350 miljoen gulden. Directeur Paul Schouwenaar zegt zelfverzekerd dat het aantal winkels binnen vier jaar opnieuw zal zijn verdubbeld, tot 200. Als reden van succes noemt hij (naast de lage prijzen) dat consumenten steeds beter weten wat ze willen, en geen behoefte hebben aan service in de winkels. Sterker nog, zij zouden zich juist ergeren aan opdringerig winkelpersoneel.
1999: Kijkshop-moeder Vendex fuseert met Koninklijke Bijenkorf Beheer (KBB) tot winkelgrootmacht Vendex-KBB. De combinatie weet echter niet te overtuigen. Ook Kijkshop weet de ambities niet meer waar te maken. In 2000 sluit een deel van de winkels in België en Luxemburg, in 2002 de rest. In Nederland staan dan ruim 100 winkels.
2002: Vendex-KBB verkoopt Kijkshop en vijf andere winkelketens aan investeringsmaatschappij CVC. Kijkshop telt dan 109 winkels. Maar ook de nieuwe eigenaar weet de oude groeiambities (200 winkels) geen nieuw leven in te blazen. Vijf jaar na de overname is het winkelbestand zelfs iets gedaald, tot 103 winkels.
2007: CVC verkoopt Kijkshop aan de Zweedse horlogegroothandel Klockgrossisten van zakenman Ayad Al Saffar. Hij kondigt direct aan te stoppen met de vitrineformule, omdat die hopeloos achterhaald zou zijn. Maar een vitrineloze proefwinkel in Utrecht (zie foto) is blijkbaar geen succes, want al snel worden de vitrines toch weer omarmd. Onder het motto 'Kijkshop, slim bekeken!'
Maart 2015: Kijkshop wordt verkocht aan de Zweedse investeerder Listérus. Die belooft dat de winkelketen 'zich verder zal ontwikkelen met een sterke consumentengerichte focus en een omni-channel groeistrategie'. Dat blijkt grootspraak. Kijkshop blijkt geen antwoord te hebben op de explosief groeiende populariteit van webwinkelen. Internet is de nieuwe vitrine van het shoppende publiek, en het assortiment is er eindeloos. Winkels die nog een bijzondere belevenis bieden of heel goedkoop zijn, blijven populair. Kijkshop niet. Tussen mei 2014 en eind 2015 maakt de keten 21 miljoen euro verlies.
Januari 2016: De Zweden sluiten vier Kijkshops, en verkopen er acht. Dat jaar boekt de winkelketen een verlies van ruim 18 miljoen euro op een omzet van 69 miljoen euro. Het bedrijf is met een negatief eigen vermogen van 14 miljoen euro eigenlijk technisch failliet.
Maart 2017: Kijkshop sluit nog eens 20 winkels. Bij de 67 resterende winkels werken nog 450 mensen. Directeur Björn Serving, een markante verschijning met baard en krulsnor, gooit het over een heel andere boeg. Hij richt internetplatform Tone op, waar consumenten elkaar kunnen adviseren over artikelen. Als Kijkshop dankzij zo’n advies iets verkoopt, krijgt de adviseur een commissie. In augustus haalt het bedrijf daarvoor met crowdfunding één miljoen euro op bij 291 investeerders, deels Kijkshop-werknemers.
September 2017: De Zweedse eigenaar lijkt inmiddels helemaal niet meer te geloven in de winkels. Investeerder Listérus dumpt Kijkshop bij de totaal obscure Zweedse koper Sparkistan StClemens. De deal wordt drie maanden later pas openbaar gemaakt.
Januari 2018: Kijkshop wordt failliet verklaard. Curator Cees Klomp en twee collega's moeten het faillissement afwikkelen. Volgens crowdfundplatform Symbid, dat in augustus een miljoen euro ophaalde voor Kijkshop, verdwijnt dat geld niet in de failliete boedel. "Het zal worden geïnvesteerd in Tone, dat zelfstandig doorgaat."
