Prins Charles is vandaag onderwerp van gesprek. In een interview met Sky News verbindt hij klimaatverandering met het conflict in Syrië en terrorisme. Heeft hij een punt? Nee, die relatie is te vergezocht, zegt klimaat- en veiligheidonderzoeker Louise van Schaik van Clingendael.
Eerst maar eens vaststellen wat Prince Charles precies heeft gezegd. Tegen Sky News zei hij: "We zien een klassiek geval van niet-reageren op een probleem. Want, het klinkt naar om te zeggen, maar sommigen van ons zeiden twintig jaar geleden al dat als we deze kwesties niet aanpakken dat we nog veel erger conflict, schaarste en meer moeilijkheden krijgen vanwege droogte en het versterkende effect van klimaatverandering, wat betekent dat mensen zich moeten verplaatsen."
Terrorisme
"En in feiten zijn er goede bewijzen dat één van de redenen van deze gruwelijkheden in Syrië, een droogte was die vijf tot zes jaar duurde. Wat betekende dat veel mensen het land moesten verlaten." Sky News vroeg hem of hij een link zag tussen klimaatverandering, conflict en terrorisme. Toen zei hij: "In de laatste jaren heeft heeft het Pentagon daar veel aandacht aan besteed. Ik bedoel het heeft een gigantische impact op wat er gebeurt."
Goed om te weten: het interview zelf is nog niet uitgezonden en het gesprek is opgenomen vóór 13 november. Voor de aanslagen in Parijs dus. Maar goed, hij heeft - voorzichtig - de link gelegd en hij is niet de enige. De Amerikaanse presidentskandidaat Bernie Sanders bijvoorbeeld zei eerder: "Climate change is directly related to the growth of terrorism." Concurrent Hillary Clinton heeft ook eerder de link gelegd tussen de huidige vluchtelingencrisis en klimaatverandering.
Pentagon
Terug naar Prins Charles. Zijn verwijzing naar het Pentagon is begrijpelijk. Het Amerikaanse ministerie van Defensie besteedt de laatste jaren inderdaad veel aandacht aan de combinatie van klimaatverandering en veiligheid, omdat dit hun werkterrein gaat beïnvloeden. Daarbij legt het ministerie inderdaad ook de link tussen klimaatverandering en terrorisme. Uit een rapport:
“De gevolgen van klimaatverandering zouden mogelijk instabiliteit in andere landen kunnen veroorzaken, de toegang tot water aantasten, infrastructuur beschadigen, leiden tot het verspreiden van ziektes, het verplaatsen van mensen, het onderbreken van commerciële activiteit of het belemmeren van toegang tot elektriciteit. Deze ontwikkelingen kunnen allerlei toch al fragiele staten ondermijnen die geen mogelijkheid hebben om hier effectief op te reageren (..) Deze gaten in bestuurbaarheid kunnen een weg creëren voor extreme ideologieën en omstandigheden die terrorisme bevorderen.”
Clingendael onderzoeker Louise van Schaik bevestigt: er bestaat een verband tussen klimaatverandering en veiligheid, maar niet zo'n direct verband als bovenstaande sprekers naar voren brengen. "Het gaat wel echt om een indirecte relatie. Die loopt vooral via water en voedsel. Door klimaatverandering treedt meer voedsel- en waterschaarste op. In Rusland bijvoorbeeld zijn eerder de graanoogsten mislukt, waarna zij de graanproducten voor zichzelf hielden. Hierdoor stegen de voedselprijzen en dat zorgde voor sociale onrust, voedselrellen, in andere landen. Watertekorten vormen ook een groot probleem, in Jemen bijvoorbeeld. In landen waar al grote problemen zijn, heeft klimaatverandering een versterkende werking."
Gaat te ver
En toch vindt ze de connectie tussen Syrië en klimaatverandering, en zeker terrorisme en klimaatverandering veel te ver gaan. "Je moet wel erg uitkijken met angstverhalen om zo klimaatverandering op de agenda te krijgen. Eerder had Juncker het bijvoorbeeld over klimaatvluchtelingen. Maar er zijn geen aanwijzingen dat die huidige migratiestroom gerelateerd is aan klimaatverandering. Er kan wel een indirecte link zijn, maar dit gaat te ver." Bij terrorisme zijn er toch vooral andere factoren die een grote rol spelen, stelt van Schaik. "Terrorisme is ideologisch gedreven. Bovendien: mensen die door schaarste geen eten en drinken meer hebben, komen niet weg. Die hebben niet de middelen om aanslagen te plegen."
