De Europese Centrale Bank (ECB), die toezicht houdt op de grootste banken in de Eurozone, schiet daarin op een aantal fronten tekort. De eisen die de ECB stelt aan banken worden niet consequent toegepast en de toezichthouder verscherpte de eisen ook niet bij banken die structureel zwak scoren.
Dat concludeert de Europese Rekenkamer (ERK), de onafhankelijke controleur van de Europese financiën.
Geldbuffer voor tegenvallers
De ERK hield het toezichtbeleid van de ECB tegen het licht en kwam tot de conclusie dat het op twee fronten echt beter moet, om de stabiliteit van- en het vertrouwen in de Europese bankensector te waarborgen.
In de eerste plaats zit dat hem in de zogenaamde kapitaalvereisten waar banken aan moeten voldoen. Dat houdt in dat banken een geldbuffer aan moeten houden, om tegenvallers op te kunnen vangen.
Voor een deel is dat voor alle banken gelijk, maar de ECB stelt ook aanvullende eisen die per bank verschillen, afhankelijk van het risico dat ze lopen. Hoe hoger het risico, hoe hoger de buffer moet zijn.
Slechte score, minder streng
Althans, dat is de theorie. Want in de praktijk blijkt dat deze regels niet altijd voldoende worden toegepast. De ERK concludeert dat de ECB die regels op een nogal wonderlijke manier hanteert. "Met name legde de ECB geen proportioneel hogere vereisten op wanneer banken met grotere risico's werden geconfronteerd, wat betekent dat de risico's niet duidelijk gekoppeld zijn aan het opgelegde vereiste", schrijft de Rekenkamer.
Met andere woorden: er is geen logische relatie tussen het financiële risico dat een bank loopt, en de hoogte van de buffer die aangehouden moet worden.
Dat zit zo: de ECB werkt niet met vooraf vastgestelde kapitaaleisen die horen bij een bepaald risico, maar met bandbreedtes. Dat geeft dus speling in de beoordeling. In de praktijk blijkt dit ervoor te zorgen dat hoe slechter een bank scoort, hoe kleiner de stapsgewijze verhoging van de eisen aan de buffers is.
Inconsequent
Dat maakt het beleid ook inconsequent. Want daardoor zijn de kapitaalvereisten voor sommige banken die er juist uitstekend voorstaan zelfs strenger dan voor een aantal zwakkere broeders.
Door deze werkwijze is het niet zeker dat de risico's die banken lopen, en dan gaat het voornamelijk om het risico op slechte leningen die niet worden afgelost, voldoende worden gedekt.
Sterker nog: uit een steekproef van tien banken bleek dat bij vier banken de ongedekte risico's aanzienlijk hoger waren dan de extra kapitaaleisen die de ECB stelt. Als het helemaal mis gaat, hebben die banken dus onvoldoende buffer om die klap volledig op te vangen.
Afwachtend
Het andere grote punt van zorg is dat de ECB wel heel afwachtend is met het aanpakken van zwakke banken. Meerdere banken werden tussen 2019 en 2021 herhaaldelijk door de ECB gewezen op tekortkomingen in het risicomanagement, maar daar gebeurde vervolgens goed beschouwd niks mee. Zij kregen geen strengere kapitaaleisen en ook geen andere maatregelen opgelegd.
Bij de zes banken die de slechtste kredietscore kregen (ze worden trouwens niet bij naam genoemd) blijkt dat in vijf gevallen het toezicht van de ECB niet heeft geholpen, aangezien zij even slecht bleven scoren door de jaren heen.
Inefficiënt
"Dit wijst op tekortkomingen in de efficiëntie van de ECB bij het instrueren van banken hoe zij de door haar vastgestelde tekortkomingen moeten aanpakken, hetgeen betekent dat zij niet kan garanderen dat de vastgestelde risico's tijdig worden verholpen", is het harde oordeel.
De Europese Centrale Bank heeft aan de Rekenkamer laten weten alle aanbevelingen voor verbetering over te nemen op één na. Die ging over de inzet van personeel bij het organiseren van toezicht.
