Vakbonden hebben de smaak te pakken en dus wordt er de komende weken weer volop gestaakt in Nederland. Een loonsverhoging van minimaal 10 procent is daarbij een veelgehoorde eis. Juist op dit punt komt nu kritiek: vakbonden zouden niet te hoge looneisen moeten stellen, omdat hogere lonen de inflatie weer verder kunnen aanwakkeren.
Albert Heijn gaat na een week van stakingen weer om tafel met de vakbonden om over een nieuwe cao te praten voor medewerkers in de distributiecentra. Vandaag leggen medewerkers van Nedcar twee dagen het werk neer. Bij Philips dreigen in de loop van de week acties. En ook in verschillende fabrieken van FrieslandCampina wordt gestaakt.
10 procent verdedigbaar
De precieze eisen van de vakbonden voor deze werkgevers lopen uiteen, maar komen qua loonsverhoging allemaal op hetzelfde neer: die moet hoger. Geen 4,25 procent, zoals de zoetwarenindustrie wil, maar minimaal 14,3 procent, eist vakbond FNV. Geen 8 procent, het bod dat op tafel ligt bij FrieslandCampina, maar volledige compensatie voor de torenhoge inflatie van het afgelopen jaar.
De vakbond stelde de looneis voor 2023 vast op 14,3 procent. Die eis kwam tot stand op basis van de inflatie in oktober vorig jaar, die toen piekte. Vakbond CNV is iets milder in zijn looneis en houdt het op 5 tot 10 procent. Zeker in sectoren die goed draaien en/of waarin de lonen zijn achtergebleven, is die 10 procent verdedigbaar, zegt een woordvoerder.
Langdurig hogere inflatie
Voorman van de Nederlandsche Bank (DNB) Klaas Knot denkt daar anders over. In het tv-programma Buitenhof herhaalde hij nog maar eens dat er ruimte is voor een loonstijging van 5 tot 7 procent. Maar als de sociale partners het hoofd niet koel kunnen houden, betoogde hij, dreigt er langdurig een veel hogere inflatie. En daarmee zou een loon-prijsspiraal dreigen, waarbij hogere lonen leiden tot hogere prijzen, die op hun beurt weer leiden tot hogere looneisen.
Uit cijfers van werkgeversvereniging AWVN blijkt dat de gemiddelde loonstijging die dit jaar tot nu toe is afgesproken nog keurig binnen de door Knot gestelde bandbreedte valt. In de 187 loonakkoorden die in 2023 zijn afgesloten, gaan de lonen gemiddeld met ruim 6,5 procent omhoog. Kijken we naar de loonstijging in de maanden maart en april, dan is wel te zien waarom Knot zich zorgen maakt:
Toch is de angst van Knot voor een loon-prijsspiraal nog niet terecht, vindt Durk Veenstra, beurscommentator bij RTL Z. "De lonen zijn tot nu toe fors achtergebleven bij de inflatie. De gemiddelde loonstijging in het laatste kwartaal van 2022 was 2,9 procent; de inflatie was gemiddeld 10 procent."
Terechte inhaalslag
De inflatie zakt nu wel, zegt Veenstra, maar het zal nog wel even duren tot het terug is bij een percentage dat we gewend zijn. Dat er nu een inhaalslag wordt gemaakt, vindt hij dus wel terecht. Naast de werknemer ook de bedrijven een deel van de pijn te laten pakken, door met lagere marges genoegen te nemen, vindt hij lastiger.
"Dat zouden ze kunnen doen, maar dan wordt ondernemen wel minder aantrekkelijk. Daarom is het goed dat loonstijgingen niet door bijvoorbeeld DNB worden opgelegd, maar per sector en bedrijfstak worden gemaakt. Zo kun je kijken wat het beste is voor de werkgelegenheid in verschillende takken."
Ook de vakbonden vinden een looneis van 10 procent juist zeer goed te verdedigen. "Bedrijven kunnen die loonsverhoging prima betalen, zegt CNV-voorzitter Piet Fortuin. "Zeker nu uit het recente Rabobank-onderzoek over ‘graaiflatie’ blijkt dat bedrijven de inflatie misbruiken om hun prijzen extra te verhogen."
FNV-voorzitter Tuur Elzinga op Twitter:
Recente stakingen
Er zijn voor de komende dagen weer een aantal werkonderbrekingen en stakingen aangekondigd:
- Werknemers van Sociaal werkbedrijf Pantar houden dinsdag 9 mei een werkonderbreking
- Dat geldt ook voor sociale werkbedrijven in Groningen en Drenthe
- Bij VDL-Nedcar wordt vandaag en morgen gestaakt
- Komende week wordt actiegevoerd bij Philips. Ook in de zoetwarenindustrie wordt verder gestaakt, nadat de Mentos-fabriek zondagavond al plat kwam te liggen
Ook afgelopen week werd het werk neergelegd:
- Medewerkers van de distributiecentra van supermarktketen Albert Heijn staakten de hele week
- FNV-medewerkers staakten zelf op 2 mei voor een betere cao
- Bij zuivelbedrijven als Friesland Campina wordt sinds 1 mei gestaakt
