De kans is klein dat nieuwbouwprojecten niet kunnen doorgaan door het sneuvelen van de zogenoemde bouwvrijstelling. Dat stelt het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) op basis van onder meer een enquête onder 460 bouwbedrijven.
Begin november 2022 zette de Raad van State een streep door de bouwvrijstelling. Die hield in dat stikstofdepositie op Natura2000-gebieden die ontstaat tijdens de bouwfase niet meetelt bij het beoordelen van vergunningsaanvragen.
Vergunningen niet in gevaar
Volgens de Raad van State was dit in strijd met het Europese natuurbeschermingsrecht. Het hoogste rechtscollege stelde in een toelichting op de uitspraak al dat het gevolg ervan geen 'algehele bouwstop' betekende. Dit wordt nu door het EIB bevestigd.
Want van de geïnventariseerde nieuwbouwprojecten veroorzaakt 90 procent zo weinig stikstofdepositie in Natura2000-gebieden dat een vergunning ervoor niet zal worden geweigerd, verwacht het EIB. In 6 procent van de gevallen zal de projectontwikkelaar aanvullend ecologisch onderzoek moeten laten doen, maar de vergunningen zelf komen niet in gevaar.
Slechts 3 procent van de geplande woningbouw kan 'naar verwachting de komende jaren geen doorgang vinden', aldus het EIB. Hier zal – om de vergunning alsnog rond te krijgen – stikstofdepositieruimte moeten worden gekocht, bijvoorbeeld door het uitkopen van agrarische bedrijven.
Opknippen projecten
Het blijft dan ook vooral bij vertraging, omdat rekensommen opnieuw moeten worden gemaakt en aanvullende onderzoeken moeten worden uitgevoerd. De projecten die het grootste risico lopen van deze vertraging en eventuele stop zijn die in de buurt van Natura2000-gebieden.
Daarnaast geldt dat de kans op problemen toeneemt naarmate het nieuwbouwproject groter is. Het opknippen van grote(re) projecten in kleine(re) lijkt daarmee een voor de hand liggende route, maar die wordt door het EIB nergens benoemd.
Het EIB denkt dat in tussen 2022 en 2027 in totaal 10.000 nieuwbouwwoningen niet vergund kunnen worden. Maar 'in het licht van de totale woningnieuwbouw' is dit effect 'niet omvangrijk'. Het kabinet streeft naar 100.000 nieuwbouwwoningen per jaar in deze kabinetsperiode, maar vorige maand kwam het EIB tot de conclusie dat 70.000 per jaar het maximaal haalbare is.
Geitenpaadjes geblokkeerd
Eén addertje onder het gras is er nog wel. Zo worden momenteel vergunningen verleend voor nieuwbouw omdat uit rekensommen blijkt dat er 'afgerond nul' stikstof neerslaat op nabijgelegen Natura2000-gebied. Afgerond nul is niet helemaal nul en het kan zijn, waarschuwt het EIB, dat in de toekomst opnieuw een 'juridische grens' wordt getrokken die 'geitenpaadjes' blokkeert.
Dit is het stikstofprobleem in één minuut:
