De Europese Commissie trekt bijna 300 miljard euro uit om alternatieven te zoeken voor Russische energie. Die onafhankelijkheid van Rusland moet voor 2030 worden bereikt, zo zei commissievoorzitter Ursula von der Leyen vanmiddag. Vijf vragen en antwoorden over de peperdure plannen.
45 procent van onze energiebehoefte moet in 2030 met hernieuwbare bronnen zoals zon en wind worden opgewekt. Ook bedrijven en burgers moeten daarin hun steentje bijdragen.
Wat houdt het plan voor mij in?
We moeten op korte termijn meer energie gaan besparen. Daar moeten burgers 'kleine gedragsveranderingen' voor doorvoeren. Zo moet de temperatuur thuis omlaag, moeten we meer met het openbaar vervoer en moeten elektrische apparaten efficiënter worden gebruikt.
Brussel hoopt zo het grootste deel van de beoogde besparing te bereiken. Daarnaast moet zonne-energie verdubbelen binnen drie jaar. Dat door onder meer bedrijven en overheden te verplichten hun daken vol te leggen met zonnepanelen. Voor nieuw gebouwde woonhuizen komt die verplichting er ook: in 2029.
Is dat genoeg?
Nee. Brussel wil de soms wel negen jaar durende procedures voor de vergunning om een windpark te bouwen terugbrengen tot 1 jaar of minder. En er moeten Europese plannen komen voor de productie van waterstof.
Met waterstof kan groene energie gemakkelijker worden opgeslagen en getransporteerd. "En gas is voor veel producten een grondstof. Zoals kunstmest. Daar kun je ook waterstof voor gebruiken", zegt Diederik Samsom, kabinetschef van Europees klimaatcommissaris Frans Timmermans, tegen RTL Z.
Daarnaast wil de EU gezamenlijk LNG gas inkopen. Dat vloeibare gas komt uit onder meer Qatar en de Verenigde Staten en is een (duur) alternatief voor het Russisch gas. Door samen in te kopen moet dat betaalbaar blijven.
Ook komt er een verplichting om de gasopslag die veel landen hebben ook echt te vullen tot zeker 80 procent. Dat was de afgelopen tijd vanwege het dure gas niet het geval.
Wie moet het enorme bedrag ophoesten dat met het plan gepaard gaat?
Het gaat bij dit plan met de naam REPowerEU om 300 miljard euro tot 2030 en de eerste 210 miljard daarvan moeten al in de komende vijf jaar worden uitgegeven. Dat zijn enorme bedragen. Helemaal als je bedenkt dat de totale EU begroting voor dit jaar 170 miljard is.
Dit bedrag is dan wel uitgesmeerd over de komende acht jaar. En het is voor een relatief klein deel (namelijk 72 miljard euro) subsidie. De rest (225 miljard euro) is in de vorm van leningen en zou dus ooit weer terugbetaald moeten worden.
"Bedenk ook dat we er jaarlijks 100 miljard euro aan kosten voor die Russische fossiele energie mee gaan besparen"
Het geld is voor een groot deel geen nieuw geld. Het is al onderdeel van de enorme steunpakketten die de Europese Unie bij elkaar bracht om de economische effecten van de coronacrisis te bestrijden.
De plannen daarbij waren al voor een groot deel bedoeld om de groene economie te stimuleren en passen nu mooi in het streven om ook van de Russische import van fossiele energie af te komen.
Samsom: "Bedenk ook dat we er jaarlijks 100 miljard euro aan kosten voor die Russische fossiele energie mee gaan besparen. Dit is het dubbel en dwars waard."
Waarom komt Europa hier nu mee?
Europa is enorm geschrokken van de inval van Rusland in Oekraïne en het grote leed dat daardoor is ontstaan voor de burgers in het land. Met het kopen van Russische olie, gas en kolen subsidieert Europa echter die oorlog voor een groot deel.
Ieder jaar wordt er - zoals Samsom al noemde - door de EU voor zo'n 100 miljard euro aan fossiele energie uit Rusland naar de EU gehaald. Een bedrag dat alleen maar hoger wordt met de gestegen olie- en gasprijzen. Door dat te stoppen hoopt de EU de financiering van de Russische oorlogsmachine te stoppen.
Is dit haalbaar?
Europa heeft vorig jaar al het plan gepresenteerd om in 2030 40 procent van de benodigde energie groen op te wekken. Daarvoor zouden we toch ook al steeds minder olie en gas gaan gebruiken. De huidige plannen om olie- en gasexporteur Rusland te boycotten versnellen en vergroten die ambities tot 45 procent.
Europa was dus in feite al bezig met deze energietransitie. Maar of dat zomaar lukt is de vraag. "Er zijn talloze risico's", geeft ook Samsom toe. "De realiteit is weerbarstig. Het is al lastig om die zonnepanelen geïnstalleerd te krijgen. Maar de politieke en maatschappelijk wil was nog nooit zo groot."
