Winst of niet, gokker moet 10.000 euro aan bijstand terugbetalen

Dat blijkt uit een recente uitspraak van de Centrale Raad van Beroep (CRvB). De gemeente Rotterdam erkent dat de wet streng is, maar zegt zich eraan te moeten houden.

Holland Casino

De vrouw, die sinds 2001 een bijstandsuitkering ontvangt, moest in 2019 in het kader van een routineonderzoek haar bankafschriften overleggen.

Uit die afschriften bleek dat zij tussen juli 2018 en juli 2019 herhaaldelijk in een vestiging van Holland Casino en andere gokgelegenheden bedragen had gepind, variërend van 10 euro tot 100 euro. In diezelfde periodes was er ook sprake van bijschrijvingen en stortingen.

Meldingsplicht

Daaruit leidde de gemeente af dat de vrouw had gegokt, zonder de uitkeringsinstantie daarvan op de hoogte te stellen.

Omdat de gemeente gokken beschouwt als een activiteit die is gericht op het verkrijgen van inkomen, moeten bijstandsgerechtigden dat melden (zie kader onderaan). Na zo'n melding kan de gemeente bepalen of de bijstand moet worden verlaagd of stopgezet.

Ruim 10.000 euro teruggeëist

Omdat de Rotterdamse geen melding had gedaan van het gokken, vorderde de gemeente haar bijstand terug over de maanden waarin zij de geldopnames had gedaan. De gemeente eiste in totaal 10.888 euro van de vrouw terug.

De vrouw stapte naar de rechter om de claim aan te vechten. Nadat zij die zaak vorig jaar september verloor, ging zij in hoger beroep bij de Centrale Raad van Beroep (CRvB).

Hoger beroep

Daar stelde de vrouw dat de gemeente haar duidelijker had moeten laten weten dat zij haar bezoek aan de gokinstellingen had moeten melden. Ook wees zij erop dat de pinopnames niet bewezen dat zij met dat geld had gegokt.

De gemeente zegt het echter aannemelijk te vinden dat zij wel heeft gegokt, ook gezien het feit dat er vaak meer malen kort na elkaar was gepind.

Gemeente krijgt gelijk

Uit de recent openbaar geworden uitspraak blijkt dat de Centrale Raad van Beroep de gemeente gelijk heeft gegeven. De hoogste bestuursrechter vindt het aannemelijk dat de vrouw gokte, en constateert dat zij de meldingsplicht schond.

Omdat niet duidelijk is of de vrouw misschien geld heeft gewonnen, kan de gemeente niet bepalen hoeveel recht op bijstand zij heeft. Daardoor mag de gemeente de uitkering terugvorderen over iedere maand waarin zij pinopnames in de gokinstellingen deed.

De rechters vinden niet dat de gemeente de vrouw duidelijker had moeten laten weten dat zij verplicht was het gokken te melden. Dat betekent dat zij daadwerkelijk ruim 10.000 euro aan bijstand moet terugbetalen.

Gokken is meestal verliezen

De advocate van de bijstandsgerechtigde, Jacqueline Nieuwstraten, is teleurgesteld over de uitspraak. "Het voelt oneerlijk. De meeste mensen die gokken, verdienen daarmee juist geen geld. Dat is ook de reden dat goktenten zo goed draaien."

De advocate wijst er ook op dat veel mensen niet weten dat je in de bijstand verplicht bent om gokactiviteiten te melden. "Als je op een feestje vertelt dat mensen bijstand moeten terugbetalen omdat zij hebben gegokt, vallen veel monden open van verbazing omdat je met gokken juist vaak verliest."

Informeren

Volgens Nieuwstraten zouden uitkeringsinstanties veel meer moeten doen om bijstandsgerechtigden daarover te informeren. "Gemeentes zeggen dan dat het 'op de website staat'. Maar lang niet iedereen kijkt daarop om te checken wat de regels zijn over gokken als je in de bijstand zit."

Het is niet de eerste keer dat bijstandsgerechtigden veel geld moeten terugbetalen, omdat zij gokten. Uit een steekproef door RTL Z blijkt dat de CRvB alleen al deze maand nog twee andere uitspraken deed in vergelijkbare zaken. 

Gerekend met de krap vijf maanden vanaf begin juli gaat het om 16 uitspraken door de CRvB en andere rechtbanken. In het overgrote deel van die gevallen kreeg de uitkeringsinstantie gelijk.

Wettelijke plicht

De gemeente Rotterdam wijst erop dat terugvordering van bijstand nu eenmaal het gevolg is van het schenden van de wettelijke inlichtingenplicht.

"Werkzoekenden moeten altijd hun inkomsten melden, ook wanneer dit gokinkomsten zijn. Als er een vermoeden is dat iemand gokt, dan kan de gemeente vragen om een administratie van de inkomsten uit gokken", legt een woordvoerster van de wethouder Werk en Inkomen Richard Moti uit.

"In vrijwel alle gevallen ontbreekt de administratie waardoor het recht op een uitkering niet is vast te stellen. Met als gevolg dat een uitkering mogelijk wordt ingetrokken."

Disproportioneel

Overigens zegt de gemeente haar bedenkingen bij de wet te hebben. "Wij ervaren dit als disproportioneel. De gemeente Rotterdam vindt dat het een betere regel zou zijn wanneer alleen het bedrag waarmee gegokt wordt, gezien wordt als inkomsten", aldus de woordvoerster.

"Alleen dat bedrag zou dan gekort kunnen worden op de uitkering, net als bijvoorbeeld iemand die parttime werkt en inkomen heeft. Helaas biedt de Participatiewet die mogelijkheid niet."