Elektrische auto's, waterstof, die kant gaan we op, maar bij een concern als Shell draait het nu nog bijna helemaal om fossiele brandstoffen. In hoeverre kan Shell mee in de energietransitie?
Associeerde je Shell voorheen met name met olie, de laatste tijd is de nadruk bij Shell veel meer op gas komen te liggen, mede door de overname van BG. Maar als je over twintig jaar op de website kijkt van Shell, hoe zijn de activiteiten dan beschreven?
"Shell is dan voor een derde groen, maximaal", zegt Quirijn Mulder, analist bij ING Bank. De wereldbevolking zal in de komende decennia nog hard groeien en daardoor zal de mondiale vraag naar energie stijgen, iedereen wil een koelkast en airco, zegt hij.
"De groeiende vraag zal voor een flink deel worden opgevangen via nieuwe technologie", denkt Hans van Cleef, energie-expert van ABN Amro.
Hout en kolen
Gas en olie concurreren nauwelijks met elkaar. Gas kan worden gebruikt in plaats van steenkool, voor het opwekken van elektriciteit en in de zware industrie. Olie wordt met name gebruikt in de transportsector en voor de productie van plastic, zegt Thijs Berkelder, analist van ABN Amro.
De stijgende vraag naar energie zul je niet zien in Europa, maar wel in landen als India en China. Vergeet niet dat in India nog veel op hout wordt gekookt, zegt Berkelder. En laten we verder eerst maar eens kolen uitschakelen. In China is meer dan 60 procent van de energie die wordt gebruikt nog afkomstig van steenkool. Dat moet dalen tot 42 procent in 2035. Dat betekent dat er voor gas nog heel veel is te winnen, zegt hij.
Maar olie dan, wanneer bereikt de vraag daarnaar zijn piek,? Misschien tussen 2020 en 2025, denkt Van Cleef. 'Peak gas' komt pas een paar decennia later, zegt Berkelder. Vanwege de groeiende vraag zullen olie- en gasconcerns als Shell moeten blijven investeren in fossiele brandstoffen, zegt Van Cleef, en ook als de vraag gaat dalen, dan nog zal er steeds geld in fossiel gestoken moeten worden.
'Overheid moet grote lijnen uitzetten'
Shell is nu al bezig met transformatie, naar gas, zegt Berkelder. Dat gebeurt stap voor stap. Ze leveren de energie waar de klanten om vragen en de klant beweegt ook richting hernieuwbare energie, zoals elektrische auto's. Maar je kunt volgens hem niet verwachten dat Shell voorop loopt met de energietransitie, dat is een rol van de overheid, zegt hij. Zo zal Shell niet groot inzetten op bijvoorbeeld waterstof als de vraag uit de markt er niet is.
Olie- en gasconcerns als Shell zijn met veel nieuwe ontwikkelingen bezig, maar klanten zijn niet altijd bereid om de prijs te betalen die nodig is die te ontwikkelen, zegt Berkelder. Shell wil investeren in een levensvatbaar business-model, zegt Mulder. Ze zijn daar nu naar op zoek, maar ook de overheid is nog zoekende op welke techniek moet worden ingezet.
Technologische doorbraken
Ook Van Cleef wijst op de rol van de politiek, die bepaalt de snelheid waarmee de energietransitie plaatsvindt. Veel hangt volgens hem af ook van technologische doorbraken. Maar vaak heeft nieuwe technologie enige stimulering nodig. Als de politiek zich niet achter wind op zee had geschaard, dan was de ontwikkeling daarvan veel minder snel gegaan, zegt hij.
We zitten pas aan het begin van de transitieperiode en per land of per continent kan die transitie verschillend zijn. Dat kan ook afhangen van wetgeving. Shell is nu bezig met het afstoten van belangen in teerzandolie. Dat zal vervangen worden door hernieuwbare energie, als er een keuze is gemaakt voor een bepaalde technologie, zegt Mulder.
Financiële kracht Shell
Shell heeft een goede uitgangspositie om in te spelen op de omslag naar hernieuwbare energie, zo valt te beluisteren. Het concern heeft veel kennis op het gebied van energie, dat wordt vaak onderschat, zegt Mulder. En als de overheid een bepaalde kant op wil met hernieuwbare energie, dan heeft Shell ook de middelen om daar vrij snel op in te kunnen springen, zegt Mulder. Shell is zich heel goed bewust dat het gaat veranderen, alleen is de keuze nog niet gemaakt.
Ook Berkelder roemt de financiële kracht van Shell om op nieuwe ontwikkelingen te kunnen inspelen. Daardoor zal het concern in een nu nog relatief kleine markt als hernieuwbare energie snel marktleider kunnen zijn, denkt hij. Shell steekt volgens hem ook geld in bedrijven die werken aan technologische ontwikkelingen, maar omdat dat niet onder de eigen Shell-naam gebeurt, valt dat volgens hem vaak niet zo op. Zo heeft Shell bijvoorbeeld een belang in een bedrijf dat bezig is met de technologie voor de fundering van drijvende windmolens op zee.
Elektrisch laden
Concreet denkt Mulder dat Shell straks bij de benzinestations ook elektriciteit zal leveren aan automobilisten om hun elektrische auto op te laden. Dat lijkt hem ook commercieel aantrekkelijk. Mensen gaan toch even koffie drinken in de tijd die nodig is voor het opladen en dat kan bij veel tankstations.
En Shell heeft de infrastructuur al. Dat betekent dat je dan in plaats van een paar soorten benzine, bijvoorbeeld op twee manieren je auto kunt opladen, langzaam en snel, waarbij de laatste methode duurder is, stelt Mulder zich voor.
Vrachtwagens en batterijen
Maar brandstof voor personenauto's is maar een deel van de totale hoeveelheid energie die nodig is. Personenauto's leggen per dag meestal een beperkte afstand af, maar vrachtwagens rijden honderden kilometers per dag en hun verbruik ligt ook nog eens een stuk hoger.
Mulder vraagt zich af of vrachtwagens op elektriciteit zullen gaan rijden, misschien wel op waterstof of biogas. "Veel hangt af van de ontwikkeling van batterijtechnologie. Als je kijkt naar de huidige batterijen, dan zou een batterij voor vrachtwagens zo groot zijn dat er niet veel andere spullen meer kunnen worden meegenomen", zegt Berkelder.
"En auto's kunnen wel rijden op bio-ethanol, maar de vraag is dan hoeveel regenwoud daarvoor plat moet", daarmee onderstreept hij dat nog niet duidelijk is welke techniek leidend gaat worden.
Schepen en vliegtuigen
Wat schepen betreft, die gaan allemaal op vloeibaar gas varen in plaats van op stookolie, denkt Mulder. Maar misschien is dat maar een tussenweg naar een andere technologie. Over twintig jaar is de transitie in ieder geval nog in volle gang, zegt hij. Daarbij speelt ook mee dat schepen lang mee gaan.
Voor vliegtuigen zijn er proeven met het bijmengen van biobrandstof bij kerosine, maar de techniek is er nog niet helemaal om dat op grote schaal te doen, zegt Van Cleef. Daarbij zit je met de vraag of je wel wilt dat voedsel voor brandstof wordt gebruikt, zegt hij. Maar de technische ontwikkelingen gaan snel, het is daarom lastig om te zeggen hoe het gaat, er kan zo maar een nieuwe techniek opborrelen, zegt Van Cleef.
Olie voor plastic
Maar olie wordt niet alleen gebruikt voor de transportsector, maar het is ook nodig voor de productie van plastic. En als je streeft naar brandstofbesparingen, in de transportsector, dan moet je alles dat zwaar is vervangen door plastic, want dat weegt veel lichter, aldus Berkelder.
Dus vanuit de chemische industrie is de verwachting dat de vraag naar plastic hard blijft doorgroeien, zegt hij. Hij denkt dat ongeveer een derde van de opgepompte olie wordt gebruikt voor het maken van plastic.
'Vraag moeilijk te voorspellen'
De totale vraag naar energie is trouwens lastig in te schatten. Die is steeds hoger dan wat iedereen denkt, aldus Berkelder. Dat komt mede doordat technologische ontwikkelingen hun eigen vraag creëren. Misschien worden straks pakketjes wel bezorgd met drones, oppert hij, en die hebben ook brandstof nodig.
Ook kan nieuwe technologie er bijvoorbeeld voor zorgen dat airco's minder elektriciteit nodig hebben, maar dat kan teniet worden gedaan doordat dan juist een groter deel van de bevolking zich airco kan veroorloven, besluit Berkelder.
