Al enkele decennia worden er pogingen gedaan om de kinderarbeid bij de productie van cacaobonen uit te bannen. Maar een recent onderzoek toont aan dat de kinderhandjes juist steeds vaker worden ingezet. Europese dwang moet daar iets aan veranderen. En de reep voor eens en altijd volledig duurzaam maken.
Zeker een miljoen kinderen worden in West-Afrika nog altijd ingezet bij de cacaoproductie. En hun aantal is in Ivoorkust, het land met de grootste cacaoproductie ter wereld, gegroeid tijdens de coronacrisis. Dat blijkt uit onderzoek dat de chocolade-industrie zelf in gang heeft gezet.
Corona
Volgens het International Cocoa Initiative (ICI) is het aantal van kinderen in de cacaoproductie in de periode half maart tot half mei gegroeid met 20 procent. Of het volledig aan de uitbraak van coronavirus en de maatregelen die daar op volgden ligt, kan ICI niet zeggen.
Kinderen konden tijdens de lockdown niet naar school en volwassen arbeiders konden niet rondreizen tussen de verschillende productielocaties; iets wat mogelijk ook ervoor heeft gezorgd dat lokale kinderen werden ingezet. Zeker de helft van de boeren zag het inkomen de afgelopen tijd sterk dalen volgens het onderzoek.
Geen enkele reep is helemaal oké
De inzet van meer kinderen gaat lijnrecht in tegen alle mooie plannen en initiatieven van chocoladeproducenten die werk willen maken van de slechte leefomstandigheden van cacaoboeren en die de cacaosector transparanter en duurzamer willen maken. Tien jaar geleden begonnen ze al een initiatief om op vrijwillige basis te gaan werken aan een 100 procent duurzame cacaosector in 2025.
Maar als je nu in de supermarkt een chocoladereep koopt, voldoet die nooit aan alle duurzaamheidseisen", zeg Antonie Fontain van Voice Netwerk, een organisatie die zich samen met chocoladeproducenten inzet voor duurzame chocolade.
"Tony’s Chocolonely scoort goed op armoedebestrijding en traceerbaarheid. Bij Nestlé zijn ze juist goed bezig met bestrijding van kinderarbeid en bij Ferrero bij het tegengaan van ontbossing. Maar ze laten allemaal op andere vlakken steken vallen”, zegt Fontain.
Keuren van keurmerken
Anderen zien dat wat positiever. Zoals Paulien van der Geest van Milieu Centraal. "Volgens de in juni gepubliceerde CBS-cijfers is 66 procent van de chocolade die in Nederland wordt verkocht duurzaam geproduceerd. Dat percentage gaat over het jaar 2018 en is het meest recente cijfer. Het groeit nog steeds." Maar over wat dat duurzaam dan precies is, is nog niet iedereen het eens.
Milieu Centraal denkt dat een goed keurmerk de consument een garantie geeft op duurzaam geproduceerde chocolade. Om wegwijs te worden in de wirwar aan keurmerken heeft de organisatie een overzicht gemaakt. En daarbij de aanbeveling om maar naar een beperkt aantal keurmerken serieus te kijken, zo legt Van der Geest uit.
Andere eisen
"Er zijn namelijk ook veel zogenaamde paraplulogo’s en die stellen geen belangrijke extra eisen", zegt ze. Voorbeelden daarvan zijn het Nestlé Cocoa Plan van de Zwitserse chocolademaker of Fairglobe van supermarktketen Lidl.
Milieu Centraal heeft zes keurmerken voor chocolade tot ‘top’ geclassificeerd. Ze letten niet allemaal evenveel op dezelfde zaken waardoor als je het milieu belangrijk vind je beter naar Rainforest Alliance kunt kijken en als je de mens belangrijker vindt Fairtrade weer beter uitzoekt hoe dat zit.
Vrije markt is het probleem
Maar volgens Fountain is het keurmerk niet de oplossing om de cacaosector duurzaam te krijgen. "Het probleem in de cacaosector is systematisch. Het is een landbouwproduct waarvan je de productiviteit niet gemakkelijk kunt verhogen. En de vrije markt werkt dan ook niet bij de boeren."
Vrijwillige initiatieven zoals de keurmerken werken volgens hem dus altijd onvoldoende omdat er altijd wel een iemand is die niet mee wil doen. "De reden waarom de decennia oude problemen niet worden opgelost is omdat het niet hoeft. Je mag meedoen aan alle initiatieven maar het moet niet. "Alleen wetgeving kan ervoor zorgen dat het echt verandert", zegt Fountain.
Ook cacaoproducenten zelf vinden dat. Ze vroegen eind vorig jaar aan de Europese Unie om met wetgeving te komen Volgens Fountain wordt er nu door vier EU-commissarissen in hoog tempo gewerkt aan een wet die gaat gelden voor allerlei gewassen die in tropische gebieden worden verbouwd. "En dat gaat een stuk verder dan een keurmerk."
Hoog tempo
De Europese wet moet ervoor zorgen dat exact in kaart wordt gebracht waar op gebied van mensenrechten en milieu de problemen zitten en dat er dan plannen komen per probleem.
"Om ontbossing tegen te gaan moet de keten 100 procent traceerbaar worden. En om kinderarbeid tegen te gaan moeten we alle kinderen kennen en weten wat ze de hele dag doen. En om te zorgen dat boeren genoeg verdienen moeten ze wat anders erbij gaan verbouwen, productiever worden of moet de cacaoprijs omhoog voor iedereen", zegt Fountain.
Al dit najaar wordt een start gemaakt met het uitproberen van een deel van zo’n Europabrede wet en in 2022 moet alles erdoor zijn. Volgens Fountain hoeft de consument daar niet de dupe van te worden. "De cacaoprijs is maar voor een heel klein deel onderdeel va de kostprijs van een reep chocolade. Dus maak je daar geen grote zorgen over."
