En wéér kwam Argentinië eind vorige maand zijn schuldverplichtingen niet na. Het land is daarmee technisch failliet, alweer voor de negende keer in zijn geschiedenis. Hoewel er kans is op een deal met de schuldeisers, komt de rekening mogelijk opnieuw op het bordje van de bevolking.
Argentinië zit weer midden in een economische crisis. Het Latijns-Amerikaanse land moet voor een oplossing – alweer – aankloppen bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF), dat al jaren gehaat wordt door vrijwel de hele Argentijnse bevolking.
Sinds 22 mei staat Argentinië weer officieel te boek als wanbetaler. Een schuldaflossing van 500 miljoen dollar kon niet meer worden opgebracht. Sindsdien zoekt de regering met schuldeisers naar een oplossing voor de duizelingwekkende schuld van ruim 66 miljard dollar.
Hoog opgelopen rekening
De financiële problemen begonnen al ruimschoots vóór de coronauitbraak. Onder de regering van de vaak van corruptie verdachte Cristina Kirchner (2007-2015, tegenwoordig vicepresident) gaf het land jarenlang te veel geld uit.
En die hoog opgelopen rekening kan nu dus niet meer betaald worden. "Met allerlei subsidies hoopte Kirchner de Argentijnen tevreden te houden", zegt Latijns-Amerikacorrespondent Sandra Korstjens. Maar de financiële problemen werden allemaal groter en groter na het instorten van de grondstoffenprijzen in 2014.
Korstjens: "Toen haar opvolger Mauricio Macri aan de macht kwam in 2015 beloofde hij dat hij de problemen zou oplossen. Macri voerde wel allerlei bezuinigingen door, maar kreeg de economie niet op gang."
Buitenlandse bedrijven
Integendeel: de inflatie liep onder de rechtse zakenman Macri alsmaar verder op, wat de waarde van de Argentijnse peso deed kelderen. Als klap op de vuurpijl steeg de werkloosheid naar 10 procent.
"Macri heeft de sociale programma's radicaal terug gedraaid en de Argentijnse markt opengezet voor buitenlandse bedrijven", zegt hoogleraar Latijns-Amerikaanse studies Michiel Baud, die wijst op de enorme bedragen die Macri leende.
Baud: "De belofte was dat hij de economie daarmee aan de praat zou krijgen. Dat lukte niet en hij verdiepte zo niet alleen de schuldencrisis van het land, maar vergrootte ook de inkomensongelijkheid en armoede van een groot deel van de Argentijnse bevolking." Macri moest afgelopen najaar het veld ruimen.
"Na jaren procederen moest Argentinië alsnog betalen aan wat je toch een stelletje boeven mag noemen."
Aasgierfondsen slaan toe
Maar de gifbeker bleek nog niet leeg voor de Argentijnen. Dat kwam door het succes van wat in Argentinië bekendstaat als de aasgierfondsen ('fondos buitres').
Deze buitenlandse hedgefondsen, waaronder ook de bij ons bekende AkzoNobel-jager Elliott, kochten tijdens de vorige crisis massaal goedkope Argentijnse schuldpapieren op. Maar toen Argentinië later een schuldsanering overeenkwam met het IMF, gingen zij niet akkoord.
'Stelletje boeven'
"In plaats daarvan zetten deze speculerende bedrijven de regering met advocaten onder druk", zegt Baud. "Na jaren procederen moest Argentinië alsnog betalen aan wat je toch een stelletje boeven mag noemen. Want dit is de hardste vorm van kapitalisme die je je kunt voorstellen."
Het bleek de zoveelste klap voor de Argentijnse economie. Wat volgde was de veelbesproken recordlening bij het IMF van 56 miljard dollar in 2018. Tot afgrijzen van de bevolking werden hiervoor ook nog de subsidies stopgezet op nutsvoorzieningen, zoals elektriciteit en gas. Met hogere prijzen voor de bevolking als gevolg.
"Nu is de vrees dat de geschiedenis zich herhaalt", zegt hoogleraar Baud, die ook directeur is van het Latijns-Amerikaanse kenniscentrum CEDLA. "En dat de Argentijnen weer vast komen te zitten in dezelfde processen met schuldeisers."
Want als Argentinië echt zegt zijn schulden niet meer te betalen, krijgt het geen toegang meer tot internationale kapitaalmarkten, zegt Baud. "Ze zullen er alles aan doen om dat te voorkomen."
Corona raakt export
Hierover is de vorig jaar gekozen president Alberto Fernández nog in onderhandeling. Hij kreeg tussendoor ook nog het coronavirus op zijn bord. De Argentijnse economie, die voor een belangrijk deel draait op de export van tarwe, graan en soja, werd hierdoor geraakt.
Sandra Korstjens: "Fernández besloot prioriteit te geven aan het bestrijden van de coronacrisis en aan het steunen van Argentijnse ondernemers in plaats van het aflossen van schulden. Met als gevolg dat het land in mei technisch failliet ging."
Hoop aan de horizon
Maar er gloort een sprankje hoop aan de horizon. De Argentijnse regering probeert samen met het IMF nog een akkoord te krijgen over de herstructurering van schulden en mogelijk ook uitstel van betaling. Die onderhandelingen lopen op dit moment nog.
"Volgens ingewijden is het land zelfs dicht bij een deal met de schuldeisers", zegt Korstjens. "Beide partijen zouden water bij de wijn hebben gedaan om een jarenlang juridisch conflict uit de weg te gaan."
Toch blijft het volgens haar afwachten. "Als de Argentijnen hen niet genoeg tegemoetkomen, kan het zomaar zijn dat de schuldeisers uiteindelijk toch niet akkoord gaan met een deal." In dat geval is Argentinië weer terug bij af.
"Ik betwijfel of het IMF straks wordt gezien als een redder"
'Deal met de duivel'
Wat voorlopig zeker blijft, is de sterke afkeer van de bevolking tegen het bemiddelende IMF. De VN-organisatie is nog altijd berucht om zijn bezuinigingseisen. Waar volgens Korstjens vooral de 'gewone' Argentijnen voor opdraaiden, zonder dat ze daar uiteindelijk echt een betere economie voor hebben teruggekregen.
"Ik betwijfel of het IMF straks wordt gezien als een redder", zegt ook Gimena Sánchez-Garzoli van van de invloedrijke denktank Washington Office on Latin America (WOLA).
Zij verwacht eerder 'een noodzakelijke deal met de duivel'. Die door de inwoners zelf zal moeten worden opgehoest. Sánchez-Garzoli: "Na decennia van hyperinflatie en ineenstorting van de economie leven de Argentijnen met de dagelijkse angst dat zij opnieuw hun spaargeld verliezen en niet meer weten wat hun geld morgen waard is."
