De Federal Reserve, de Amerikaanse centrale bank, heeft de rente verlaagd. Het is voor het eerst in tien jaar dat er een verlaging plaatsvindt. "De komende maanden worden cruciaal", zegt senior econoom Bill Diviney van ABN Amro.
Jerome Powell, de baas van de Fed, heeft zojuist bekendgemaakt de rente met een kwart procent - of 25 basispunten in jargon - te verlagen. Die stap is ongebruikelijk: sinds 2015 waren er juist 9 rentestappen omhoog. Er werd in maart al gezegd dat er niet meer verhoogd zou worden en er werd in juni zelfs al gehint op een renteverlaging.
Van omhoog naar omlaag
De laatste keer dat de rente verlaagd werd was in december 2008. Daarvoor waren er meerdere verlagingen, tot de rente omlaag werd gebracht tot bijna nul in verband met de financiële crisis. De rentestappen omhoog waren juist bedoeld om de rentetarieven weer op het niveau van voor de crisis te krijgen.
Op dit moment gaat het vrij goed met de Verenigde Staten. De werkloosheid is laag en het land zit in de langste periode van economische groei ooit. "Maar aan de horizon gloort risico", stelt senior econoom Bill Diviney van ABN Amro. Hij doelt daarmee deels op de voortdurende handelsoorlog, maar vooral op economische zwakte aan de maakkant.
Het verlagen van de rente door de centrale bank, zorgt ervoor dat banken goedkoper geld kunnen lenen. Dat zorgt er ook weer voor dat banken makkelijker en goedkoper kunnen uitlenen aan burgers en bedrijven, wat de economie stimuleert.
'Kans op recessie groeit'
"Er is nu ook ruimte om de rente te verlagen om groei te stimuleren", zegt Diviney. "De groei gaat langzamer. Als dat doorgaat, krijg je een grotere kans op recessie", zegt hij, al benadrukt Diviney dat ze niet verwachten dat een recessie aanstaande is. "De Fed zou dat ook niet kunnen voorkomen, maar ze kunnen wel de komende klappen verzachten."
Voorzorgsmaatregel om pijn te verzachten
"De toekomst is roerig en onzeker", verwacht macro-econoom Bert Colijn van ING. "Dit is ook echt een voorzorgsmaatregel. Er is geen acute aanleiding of reden om nu de rente te verlagen, maar centrale banken willen vooruitlopen op de muziek om eventuele pijn te verzachten."
De ING verwacht dat in september ook nog een keer met een kwart procent zal dalen. Volgens de economen van de bank ligt het niet voor de hand dat er een langere cyclus met verlagingen begint. "Tenzij de economische situatie vraagt om een ingreep. Als de handelsoorlog erger wordt, zou dat een trigger kunnen zijn om verdere stappen te zetten."
De twee economen vinden het een logische stap, die bovendien al lang werd verwacht door de markten. "Het is allemaal redelijk ver vooruit gecommuniceerd, dus de impact zal niet schokkend zijn", zegt Colijn. "Maar het is natuurlijk wel de eerste verlaging in 10 jaar, dus Powell zal het goed moeten uitleggen dat ze dit doen omdat de groei qua handel risico loopt", vult Diviney aan.
Kritiek Trump op Fed
Veel reactie vanuit de markten wereldwijd wordt er niet verwacht, al is er nog wel een risico. "Er ontstaat nu toch een beeld dat Powell toegeeft aan de politieke druk van Trump", zegt senior analist Andy Langenkamp van ECR Research. "Powell en de Fed zeggen duidelijk dat dat niet het geval is, maar die link wordt toch gelegd. En als de markten denken dat Trump de Fed in zijn zak heeft, dan heb je de poppen echt aan het dansen." De Amerikaanse president uit zich vaak negatief over het beleid van de Fed.
Langenkamp benadrukt dat er genoeg valide redenen zijn om een renteverlaging te rechtvaardigen. "Maar je kan net zo goed de andere kant op redeneren, om verhoging te steunen: de expansie is nog nooit zo lang geweest, de werkloosheid is historisch laag, de rente is al heel laag, er is geen buffer voor een toekomstige recessie", somt de analist op.
Geld gebruiken voor economische weerbaarheid
"Je krijgt steeds meer problemen die met de mantel van de monetaire liefde bedekt worden, door die rente als doekje voor het bloeden te gebruiken", meent hij. Daarmee bedoelt Langenkamp dat er te veel wordt gefocust op het op niveau houden of oppompen van consumentenuitgaven.
In de ogen van Langenkamp wordt er (te) weinig gedaan aan de stagnerende arbeidsproductiviteit, onhoudbare sociale stelsels of slijtende infrastructuur. "Als je goedkoop geld kan lenen, gebruik het dan ook op een slimme manier", zegt hij. "Voor dingen die op de lange termijn bijdragen aan de weerbaarheid van de economie."
Volgens econoom Diviney zijn de komende maanden cruciaal. "Vanaf nu gaat het om de ontwikkelingen in de handelsoorlog. Als de economie verder afzwakt, zal de Fed daarop reageren. Als er een soort van doorbraak zou komen - wat niet waarschijnlijk is - zou het scenario weer anders worden."
Gaat de ECB mee?
Het is zeer waarschijnlijk dat de ECB het voorbeeld van de Fed volgt. Vorige week hinte voorzitter Mario Draghi er al op dat de rente in september omlaag zou kunnen gaan. Daar gaat ABN Amro ook vanuit. "Ze geven een sterk signaal af dat de rente dan verlaagd wordt en er een nieuw opkoopprogramma komt", zegt senior econoom Aline Schuiling.
"De Eurozone is vrij open en afhankelijk van de rest van de wereld", zegt Schuiling. De ECB zal daarom reageren op een stagnatie in de economische groei. "Er zijn nog wel veel onzekerheden door brexit en de handelsoorlog. Of het genoeg is, is moeilijk te zeggen."
