De mensheid heeft dit jaar al net zoveel natuurlijke bronnen verbruikt als de aarde in een jaar kan leveren. Dat betekent dat we de rest van het jaar 'in het rood' gaan, stelt Global Footprint Network. Zij noemen het interen op natuurlijke reserves.
Om te leven en de wereldeconomie draaiende te houden hebben we voedsel, hout, vis en biocapaciteit nodig om de broeikasgassen te absorberen. Maar we stoten meer kooldioxide uit dan onze oceanen en bossen kunnen absorberen, we vangen meer vis dan er bijkomt en hakken sneller bomen om dan dat ze groeien.
De dag waarop deze bronnen eigenlijk op zijn, en de mens de natuurlijke bronnen sneller verbruikt dan de aarde ze kan vervangen of herproduceren, heet Earth Overshoot Day. Het begrip werd in 1970 geïntroduceerd, en sindsdien komt de dag ieder jaar op een eerder moment.
Ieder jaar eerder roofbouw
In de beginjaren begon het met een paar dagen 'tekort', maar in vijftig jaar tijd groeide het tot een tekort van bijna meer dan een half jaar. Ieder jaar komt de dag een paar dagen naar voren. Vorig jaar was het 1 augustus, nu is het vandaag, 29 juli.
Simpel gezegd is de aarde 'op' voor dit jaar en gaan we nu roofbouw plegen.
Vanaf vandaag plegen we roofbouw op de aarde
Interen of de schulden in
Je kunt het vergelijken met je eigen financiële huishouding, In een jaar tijd verdien je een bepaald salaris. Als je het geld dat je in een heel jaar op je bankrekening zou krijgen nu al helemaal hebt opgemaakt moet je interen. Voor de rest van het jaar zal je je spaarrekening moeten aanspreken of schulden moeten maken.
Op dit moment wordt er 1,75 'aarde per jaar' gebruikt volgens Global Footprint Network, een duurzaamheidsorganisatie die focust op de ecologische voetafdruk van de mens. De organisatie heeft ook uitgerekend wat Earth Overshoot Day zou zijn als de hele wereld leefde als de inwoners van een bepaald land.
Nederland zit bijna op drie aardes
Zo wordt er in Qatar en Luxemburg zoveel verbruikt dat als de hele wereld zich zo zou gedragen, de aarde voor half februari al 'opgebruikt' zou zijn. Maar als iedereen zou leven als de inwoners van Ecuador en Indonesië, verbruiken we pas halverwege december 1 aarde. Voor landen als Indonesië geldt echter wel dat zij jaarlijks rijker worden en juist meer gaan verbruiken.
En nee, Nederland komt niet goed naar voren in dit onderzoek. Als de hele wereld zou leven zoals wij dat doen, hebben we 2,9 aardes per jaar nodig. Het is wel beter dan toen ons jaarlijks verbruik gelijk stond aan 4,11 aardes.
'Het houdt een keer op'
"De ecologische voetafdruk van Nederland is 4,8 global hectares per annum (verschillende hulpbronnen omgerekend naar hectares) en de biocapaciteit is 0,8", vertelt Robert Klijn, eigenaar van Fair Impact en adviseur van Global Footprint Network.
De biocapaciteit is wat je als land hebt aan hulpbronnen. "De bomen, de grond die je kan bewerken, bossen die je kan gebruiken, water waar je kan vissen. In Nederland betekent dat dat je meer verbruikt dan je hebt."
Het is een ingewikkelde rekensom. "Voor de mens is dat moeilijk te bevatten", zegt Klijn. "Maar de druk op de biocapaciteit neemt steeds meer toe. Dat houdt een keer op, de vraag is wanneer dat is en of je dat risico wil lopen."
Wat moeten we doen?
Volgens Global Footprint Network moet het verbruik uiteindelijk terug naar 1. Minder mag, meer is op de lange termijn onhoudbaar. Volgens de organisatie moeten we de datum van de 'overshoot' ieder jaar met vijf dagen terugbrengen om in 2050 weer op 1 vol jaar te zitten.
Als de helft van het vlees dat wordt gegeten, wordt vervangen door een vegetarische optie zou de Overshootdag 15 dagen teruggebracht worden. Als we de CO2-uitstoot per jaar met de helft verminderen, gaat het Overshoot-moment met 93 dagen terug.
Methodiek Earth Overshoot Day
Bij de rekenmethode van Global Footprint Network wordt een complexe rekensom gebruikt om de impact op de aarde te berekenen. Er wordt gekeken naar vis-, landbouw- en bosgronden, naar grasland, naar uitstoot. Door alles wat wordt verbruikt bij elkaar op te tellen ontstaat dan een getal waaruit blijkt hoe groot de ecologische voetafdruk van een land is, en hoeveel aardes er dus gebruikt worden.
Maar de manier van presenteren wordt soms ook benaderd als 'een mooie publiciteitsstunt'. Door het verbruik op aarde in een getal te vatten, wordt volgens sommigen voorbijgegaan aan de complexiteit.
Ingewikkelde berekening
"Het is heel ingewikkeld om uit te rekenen wat we precies verbruiken met zijn allen", zegt wetenschapper Bram Bregman van de WUR. "Het zijn hele grote getallen die je van elkaar aftrekt. Daar zit onzekerheid in."
Bregman benadrukt dat, hoewel het ingewikkeld is, het algemene verhaal blijft staan. "Of je nou 4 keer of 2,5 keer de aarde verbruikt, daar moet het niet om gaan. De essentie blijft staan."
