Hij wordt genoemd. Zijn naam gaat rond. Hij zit in de race. Maar of oud-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem er ook echt in slaagt directeur te worden van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) is afwachten. Hij heeft in ieder geval uitstekende kaarten.
Nederland heeft Dijsselbloem naar voren geschoven en lobbyt hard voor zijn aanstelling bij het IMF. Daar zijn ze op zoek naar een nieuwe directeur nu de huidige directeur, Française Christine Lagarde, waarschijnlijk vertrekt om voorzitter van de Europese Centrale Bank te worden.
Veel invloed
Het IMF is een organisatie van 189 landen, gevestigd in Washington, die zich onder andere inzet voor financiële stabiliteit. Landen in grote economische nood kunnen er bijvoorbeeld aankloppen voor een lening. Daarvoor heeft het 1 biljoen dollar in kas.
Wie de leiding heeft bij het IMF heeft een grote verantwoordelijkheid en veel invloed. Als het Dijsselbloem wordt, nu voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid, geeft dat Nederland internationaal een betere positie ten opzichte van veel grotere landen.
En dat zou zomaar eens kunnen lukken. De Duitse regering zou volgens de Duitse zakenkrant Handelsblatt in ieder geval positief tegenover zijn voordracht staan. Hij zou zelfs erg worden gemist op het internationale monetaire toneel.
Altijd een Europeean
Sinds de oprichting in 1946 zijn alle 11 directeuren IMF Europeaan geweest. De baas van de Wereldbank was altijd een Amerikaan. Nu Lagarde vertrekt gaan er weer stemmen op om die traditie voor het IMF te doorbreken.
Het zou juist nu veel slimmer zijn voor de EU om de prestigieuze baan eens aan een niet-Westers land te gunnen. De EU kan namelijk wel wat bondgenoten gebruiken in de roerige geopolitieke en economische tijden, zo luidt het argument. Toch zijn de meeste namen die genoemd worden nog altijd van Europeanen.
'Ideale kandidaat'
"Dijsselbloem is een ideale kandidaat", zegt Karel Lannoo, ceo van het Centre for European Policy Studies (CEPS), een politieke denktank in Brussel. Volgens Lannoo heeft Dijsselbloem na een ietwat moeilijke start het 'perfect gedaan' als voorzitter van de eurogroep tussen 2013 en 2018.
Als voorzitter van de eurogroep coördineerde Dijsselbloem het economisch beleid van de landen in de eurozone, een taak die door grote verschillen tussen Noord- en Zuid-Europa niet altijd even makkelijk is. Een taak die op dit moment vervuld wordt door de Portugees Mário Centeno.
"Als ik wat rondvraag dan hoor ik dat Dijsselbloem het veel beter deed dan Centeno", zegt Lannoo. "Hij is ook veel uitgesprokener en scherper dan Centeno." En dat is een kwaliteit die een IMF-voorzitter volgens Lannoo nodig heeft.
Uithaal naar Hoekstra
Dat soort uitgesprokenheid liet Dijsselbloem zien toen hij uithaalde naar de zogeheten Hanze-liga van minister van Financiën Wopke Hoekstra. De Hanze-liga is het samenwerkingsverband van ministers van Financiën van noordelijke Europese landen. Daarin zitten behalve Nederland ook Ierland, Denemarken, Zweden, Finland, Litouwen, Letland en Estland.
Door als één blok op te treden probeert de Hanze-liga binnen de eurogroep meer voor elkaar te krijgen op het gebied van begrotingsdiscipline en zich af te zetten tegen de zuidelijke landen.
Dat is een verkeerde aanpak, zei Dijsselbloem, die vindt dat dit soort groepsvorming binnen de eurogroep juist averechts werkt. Ieder land zou zelf individueel de verantwoordelijkheid moeten nemen om een deal te sluiten die ze in het thuisland kunnen accepteren.
Ook Balkenende werd overwogen
Deze ongekend harde kritiek op zijn opvolger zal Hoekstra ongetwijfeld niet zo prettig hebben gevonden. Toch liet Hoekstra zijn beoogde kandidaat voor het IMF, oud-premier en mede-CDA-lid Jan Peter Balkenende, vallen om Dijsselbloem naar voren te schuiven namens Nederland. Hij zou geen steun voor Balkenende gevonden hebben bij andere EU-landen.
"Achter de schermen valt te horen dat Dijsselbloem een kans maakt. Nederland heeft zijn naam laten vallen bij verschillende Europese lidstaten. Maar het is geen gelopen race, zo waarschuwt een hooggeplaatste bron in Den Haag", zegt politiek verslaggever Fons Lambie.
Oppassen voor Timmermans-effect
Dijsselbloem moet ook oppassen voor het omgekeerde Timmermans-effect. "Timmermans werd volop genoemd als de favoriet voor het voorzitterschap van de Europese Commissie. Maar het uitlekken van zijn naam zorgde voor tegenstand. Datzelfde kan nu ook gebeuren met Dijsselbloem", zegt Lambie, die toevoegt dat Dijsselbloem wel een logische kandidaat is.
"Hij kan op veel waardering rekenen voor zijn werk in de eurogroep, maar bij een aantal Zuid-Europese landen zit nog wantrouwen", aldus Lambie.
Lannoo ziet dat iets rooskleuriger in. Dijsselbloem heeft volgens hem als voorzitter van de eurogroep laten zien dat hij de kwaliteiten heeft om Noord- en Zuid-Europa met elkaar te verzoenen.
Schnaps und Frauen
Toch zal nog niet iedereen in het zuiden van Europa de 'Schnaps und Frauen'-rel vergeten zijn. Dijsselbloem zei in 2017 tegen de Frankfurter Allgemeine: "Ik kan niet al mijn geld aan drank en vrouwen uitgeven om daarna om hulp te vragen", zei hij.
Vooral in Spanje, Italië en Portugal was dat tegen het zere been, zij zagen het als een sneer naar hun uitgavenpatroon voor de financiële crisis, waarna de EU ze financieel zwaar te hulp moest schieten.
Stevige concurrentie
Ondanks zijn ervaring en goede kwaliteiten is het zeker nog geen gelopen race voor Dijsselbloem. "Nederland lobbyt volop, aldus insiders. De vraag is of een andere Noord-Europese kandidaat op meer steun kan rekenen", zegt Lambie.
Zo wordt Mark Carney, het hoofd van de Bank of England, volgens persbureau Bloomberg door EU-landen overwogen als mogelijke nieuwe IMF-baas.
Carney is een geboren Canadees en was ook vijf jaar lang de baas van de Canadese centrale bank. Hij heeft ook een Brits en Iers paspoort. Technisch gezien zou zijn voordracht de traditie van een Europese IMF-directeur doorbreken.
'Moeilijk om van Carney te winnen'
Hij heeft de Britse centrale bank gerund sinds 2013 en hielp daar de economische gevolgen van de brexitplannen binnen de perken te houden. Zijn vertrek staat na twee ambtstermijnen gepland voor eind januari.
"Carney zou zeer moeilijk zijn om het van te winnen", zegt Lannoo, die daar wel aan toevoegt dat zijn kansen juist wat afgenomen kunnen zijn doordat de Britten van plan zijn de EU te verlaten.
Een Fin?
Verder circuleren er nog een paar namen. Olli Rehn, de baas van de Finse centrale bank, bijvoorbeeld. Maar Rehn mist de helderheid die Dijsselbloem wel heeft, zegt Lannoo. "Rehn kan zich nooit klaar uitdrukken", aldus de Vlaming.
Ook voormalig premier van Finland en huidig vicevoorzitter van de Europese Commissie Jyrki Katainen zou interesse hebben in de baan.
Of toch een Spanjaard?
Andere kanshebber is Nadia Calviño. Ze is op dit moment minister van Economische Zaken in Spanje en was als topambtenaar jarenlang verantwoordelijk voor de begrotingsafdeling van de Europese Commissie, het departement dat onder andere zorgt voor het innen van bijdragen van de EU-landen.
"Zij is een zeer goede topambtenaar", zegt Lannoo. Maar omdat ze pas sinds juni vorig jaar minister is, is het misschien wat vroeg, denkt hij. "Bovendien is ze een goede persoon om te mediëren tussen Spanje en Brussel."
Onder de leiding van Calviño daalde het Spaanse begrotingstekort voor het eerst sinds de financiële crisis van 2008 onder de door de EU gestelde regel van 3 procent van het bruto binnenlands product.
Voordracht door G7
Mocht Dijsselbloem vandaag of morgen worden voorgedragen door de de ministers van Financiën van de G7-landen, die vergaderen in Chantilly, dan maakt hij een goede kans, maar zekerheid geeft zo'n voordracht niet.
Op de G7-top van regeringsleiders in Biarritz eind augustus wordt pas een besluit genomen over een voordracht. Daarna volgt nog een uitgebreid stemproces bij het IMF.
