De Europese Unie organiseert waarschijnlijk in november een noodbijeenkomst om te praten over brexit. Die top zou met spoed georganiseerd moeten worden omdat onderhandelaars niet geloven dat de informele deadline voor een brexitdeal in oktober gehaald zal worden.
In oktober staat een reguliere EU-top op de planning. Na het zomerreces zullen de onderhandelingen tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk weer opgestart worden, maar het lukt waarschijnlijk niet om ze af te ronden voor die top. Dat zeggen onbekende diplomaten tegen persbureau Reuters.
EU-brexitonderhandelaar Barnier en de Engelse minister voor Brexit Raab zeggen dinsdagmiddag op een persconferentie dat ze geloven in de oktoberdeadline, al moet daarvoor wel intensiever onderhandeld worden. De twee onderhandelaars gaan vanaf dit moment 'continu' met elkaar in gesprek. Ze waren allebei positief over de gesprekken en gaven aan vorderingen te hebben gemaakt. Wel blijft de grens met Noord-Ierland een gevoelig punt, zoals het dat al maanden is.
'Niet gek om te rekenen op vertraging'
"Het is alleen maar verstandig om een extra top te organiseren", stelt brexitdeskundige Rem Korteweg van het Clingendael Instituut. "De Britten kwamen pas in juni met hun voorstel; oktober was al heel erg ambitieus. Het is niet gek om nu al voor te sorteren op vertraging."
Volgens sommige diplomaten zou het proces zelfs door kunnen gaan tot in december. Dat is problematisch, want in maart moet alles klaar zijn zodat Engeland de Unie kan verlaten.
Weinig antwoorden van EU
Woordvoerder Alexander Winterstein van de Europese Commissie wil niet inhoudelijk reageren op het bericht van Reuters. "Dat doen we nooit", zegt hij tegen RTL Z. Winterstein ontkende overigens ook niet dat er een noodtop in de maak is. "We werken 24/7 aan een deal", is het enige dat hij over de brexitonderhandelingen wil zeggen.
Dat laatste antwoord is het standaardantwoord dat de Commissie op alle brexitvragen lijkt te geven. Ook tijdens de dagelijkse persconferentie van de Commissie wilde Winterstein niet ingaan op vragen van journalisten.
Zo wil hij niks zeggen over het feit dat het aantal ontmoetingen tussen hoofd-EU-onderhandelaar Michel Barnier en de Britse brexitminister in de laatste maanden flink toeneemt.
No-deal brexit aanstaande?
Ook zei hij niets inhoudelijks toen de vraag werd gesteld of uit het grotere aantal geplande vergaderingen afgeleid kan worden dat het scenario voor een harde brexit zonder deal waarschijnlijker aan het worden is.
Lees ook: Chaos, files en veel papierwerk: dit gebeurt er bij geen brexitdeal
Maar dat is het wel, weet brexitdeskundige Korteweg. Hij schetst een weg die nog vol hobbels is. "In oktober zullen de grote compromissen gesloten moeten worden om tot een akkoord te komen. Dat wordt al vreselijk moeilijk voor premier Theresa May, die begin oktober de compromissen moet verdedigen op haar partijcongres."
'Klok tikt steeds harder'
Stel dat het May lukt om een akkoord te sluiten met de Europese Unie, dan is ze er nog niet. Als het akkoord er is, moeten zowel het Europese als het Britse parlement daarmee nog instemmen. "De klok gaat dan heel hard tikken. Niemand weet wat er gebeurt als de parlementen niet akkoord gaan. Je weet dat je dan geen tijd meer hebt om over een nieuw akkoord te onderhandelen."
Want dan is het verrassend snel 19 maart, de dag waarop de Britten de EU moeten verlaten. "Het alternatief van een no-deal lijkt gewoon waarschijnlijker te worden", zegt Korteweg. Al merkt hij ook op dat het deels een onderhandelingstactiek is vanuit de EU. "De meeste concessies zullen worden gedaan als het peentjes zweten wordt, als het vijf voor twaalf is. We komen nu in die periode."
De 3 scenario's
Wat er ook gebeurt, volgens Korteweg zijn we na maart ook nog niet klaar met de brexit. Hij schetst drie scenario's. Het kan zijn dat de Britten de EU netjes op tijd verlaten met een 'zachte' brexit, maar de dag na de brexit Theresa May lozen en daarna gaan heronderhandelen.
Een andere optie is de no-deal, waarbij er helemaal geen akkoord komt voor de deadline. "Dan vallen ze heel hard uit de Unie, maar ook dan zal de EU met hen moeten praten om te kijken hoe die relatie uit zal pakken."
Dan is er nog een laatste uitweg: uitstel. "De deadline kan opgeschoven worden als alle lidstaten van de EU en het Verenigd Koninkrijk het ermee eens zijn. Maar daarover kunnen we weinig voorspellen", zegt Korteweg. "Artikel 50 was nooit bedoeld om geactiveerd te worden. Je kan scenario's ontwikkelen, maar het is onmogelijk om te stellen waar we gaan uitkomen."
