Het is verdomde jammer dat de natuur niet kan praten
Er zijn duizend en één problemen met klimaatverandering, en een daarvan is dat de effecten groots en gevaarlijk, maar doorgaans niet zeer zichtbaar zijn in jouw achtertuintje in Almere-Noord of in het Vondelpark in Amsterdam.
Het keiharde causale verband tussen onze leefstijl (en die van bedrijven, de fossiele industrie voorop) en klimaatverandering is inmiddels nu wel wetenschappelijk sterk genoeg onderbouwd. Wie twijfelt verwijs ik graag door naar, om maar wat te noemen, het rapport Planetaire gezondheid van de KNAW of het rapport De staat van het klimaat van het KNMI.
Maar als ik in één jaar zes keer het vliegtuig pak, veroorzaakt dat misschien wel bosbranden in Australië met dode koalaatjes als gevolg waar ik dan weer om moet huilen, maar ik word daar door niemand rechtstreeks op gewezen. Er is ook geen enkele afgebroken ijskap waar een labeltje aanhangt met de tekst: 'Schuld van KLM en Transavia'. Er is geen enkele witte neushoorn die, ernstig verzwakt en vlak voor het uitblazen van zijn laatste adem, verzucht: 'Het werd hier onleefbaar door Shell'. Er is geen enkele bosbrand die in rooksignalen communiceert: 'Aan alle overheden van de hele wereld, ja, ook in China, ook in Europa, ook in Oezbekistan: stop met vervuiling'. Er is geen zee die flessenpost verstuurt met teksten als: 'Plastic soup is killing me'.
"We kunnen onszelf vervuilend gedrag oogluikend toestaan."
Daar waar rokers met dramatische teksten en foto's van verminkte gebitten en terminale patiënten worden gewezen op hun mogelijke gezondheidsproblemen, wordt geen consument concreet gewezen op klimaatrisico's. En dus kunnen we onszelf vervuilend gedrag oogluikend toestaan. En dus kunnen grote bedrijven overal openlijk mee wegkomen. En dus kunnen landen het onderwerp slinks ontwijken.
In de weken na de bosbranden in Griekenland, die veel eerder dan normaal ontstonden door de opwarming van de aarde, bood de Griekse overheid vakantiegangers volgend jaar een gratis nieuwe vakantie aan, als excuus voor het 'ongemak'. Deed me denken aan het feit dat toenmalig premier Rutte de overstromingen in Limburg twee jaar geleden niet één op één aan klimaatverandering wilde koppelen. "We zullen allemaal moeten bekijken hoe het kan dat hier zo lang zo veel water kan komen." Oké, Mark.
"De natuur heeft nu eenmaal een andere vocabulaire dan wij."
Het was daarom een verademing dat de premier in Slovenië, waar haast bijbelse overstromingen mensenlevens en vakanties verwoestten, daags na dat drama gewoon zei waar het op stond: "Sorry voor het weer, maar de natuur doet ons aan wat wij haar hebben aangedaan."
Ik vond het eveneens zo'n verademing dat Frankrijk bezig is kledinglabels te verplichten waarop staat hoeveel impact het maken van die broek of trui heeft gehad op de planeet.
Het beestje bij de naam noemen. Het is nodig. Want de natuur heeft een andere vocabulaire dan wij, en wij hebben laten zien dat wij die maar mondjesmaat willen verstaan. Het klimaat communiceert met extreme golven, hevige modderstromen, onblusbare branden, uitstervende rassen, kale gronden, sidderende akkers, smeltend ijs. Het roept, smeekt, dreigt. En wij kunnen blijven doen alsof we het niet horen, maar de natuur zal harder en harder roepen, en ik vrees, ik vrees het zo: als wij niet zullen luisteren, zullen we het steeds meer en meer voelen.