De zelfscankassa is een parasiet
Het had iets sneus, maar het gebeurde vanzelf: ik wenste de zelfscankassa in de Albert Heijn een fijne dag toe.
Je zou het kunnen toeschrijven aan het feit dat ik er een handje van heb voorwerpen te personificeren. Mijn auto heet François. Ik groet mijn huis elke dag. Ik heb als kind een keer een gevonden voetbal dágen onder mijn arm gedragen op de camping, omdat ik het zielig vond dat een ander kindje die bal alleen had gelaten. Laatst zei ik sorry tegen mijn radio omdat ik de volumeknop per ongeluk had afgebroken.
"Dat ging per ongeluk", zei ik tegen hem. Ik beeldde me in dat hij lieflijk knikte – ik heb een vergevingsgezinde radio.
De caissière was vervangen door een doe-het-zelfbeeldscherm.
Op de dag waarop ik tegen een zelfscankassa praatte, stond mijn vreemdemensenmeter in de min. Ik had een thuiswerkdag achter de rug en wist eigenlijk niet eens of ik die dag wel mijn tanden had gepoetst (ik denk van wel) (ik hoop van wel). Het was 4 uur 's middags en de eerste onbekende mens bij wie ik een koetjes-kalfjesmoment zou kunnen hebben, was de caissière.
Die was vervangen door een doe-het-zelfbeeldscherm.
Dat scherm werd voor mij toen dus wat voor Tom Hanks de volleybal is in de film Cast Away. Daarin komt Hanks na een vliegcrash terecht op een onbewoond eiland en als hij een bal vindt, beschildert hij die en wordt die bal zijn vriend tegen wie hij tot in den treure praat. Het had iets sneus.
Zelfscankassa's zijn parasieten die naarstig de wereld overnemen.
Zelfscankassa's zijn parasieten die naarstig de wereld overnemen en een middelvinger vormen naar wat ons mens maakt. IKEA, Kruidvat, Albert Heijn zijn allemaal van plan uit te breiden. Anno 2023 hoef je niemand meer te groeten of aan te kijken bij het boodschappen doen.
We weten het niet, maar we doen onszelf er grandioos tekort mee. Onze hersenactiviteit is bij face-to-facecontact groter dan wanneer we elkaar online zien of spreken. Slechts tien minuutjes met iemand praten helpt ons cognitieve functioneren vooruit, waardoor ons geheugen verbetert. We maken daar nieuwe hersencellen door aan. Ook – en vooral – als het om contact met nieuwe mensen gaat.
Sociaal contact kost tijd en geld.
Het zit hem in de vluchtigheid: vriendelijkheid in de waan van de dag. Het zit hem in de spontaniteit: het niet verwachten, maar wel krijgen. Het zit hem in de liefheid: elkaar niet kennen, maar wel zien. Daarom was ik zo blij dat in de Action de zelfscankassa's weer werden vervangen door mensen. Hear hear! De de-automatisering van de samenleving was begonnen! Lang leve de personificatie van De Mens!
Tot ik begreep waar het om ging. De Action had de zelfscankassa's liever gehouden vanwege een kostenbesparing, maar er was te weinig controle, dus te veel diefstal. Sociaal contact kost tijd en geld en daarom hebben we het naar de periferie van de samenleving gestuurd. Elkaar spontaan tegenkomen doe je maar online. Of in een speciaal daarvoor bedoeld buurthuis. Bij een lotgenotengroep. Maar liever niet in een winkel, een van de weinige plekken waar ieder mens dagelijks komt, maar waar geld de eerste prioriteit is, en de tweede, en de derde.
We zijn de zuurstof voor elkaars ziel, maar geven elkaar daar steeds minder van. Het heeft iets sneus, maar het gebeurt vanzelf.