De eerste Joodse sportclub van de wereld

Op een zonnig terras in Amsterdam spreek ik David Beesemer, de voorzitter van Maccabi Nederland en Europa. Dat is een Joodse sportvereniging, vertelt hij, die actief is in negentig landen en meer dan 500.000 leden telt. Vol bewondering en met wat gevoelens van weemoed luister ik naar zijn verhalen, onder meer over de vele internationale sportevenementen waar het netwerk om bekendstaat. Hoogtepunt zijn elke vier jaar de Maccabi Games in Israël (ook wel Maccabiade genoemd, of de Joodse OIympische Spelen).

In mijn ogen is dit precies hoe een netwerkvereniging zou moeten zijn. Dat je elkaar opzoekt uit saamhorigheid. Omdat dat leuk is, maar – zoals bij Maccabi – helaas soms ook uit noodzaak: in 1895, toen Istanbul nog Constantinopel heette, werden de Duitse en Oostenrijkse Joden in de stad niet toegelaten tot de turnclub. Voor hen was het de directe aanleiding om hun eigen sportclub op te richten.

Dit terwijl het Ottomaanse Rijk van oudsher een toevluchtsoord was voor Joden. Zo vestigden zich veel onderdrukte Joden in Constantinopel na de inname van de stad door sultan Mehmet de Veroveraar in 1453. Ook werden Sefardisch-Joodse vluchtelingen in het Ottomaanse Rijk opgevangen nadat ze uit Spanje en Portugal waren verdreven. Aan sultan Beyazid, die de vluchtende Joden in 1492 persoonlijk had uitgenodigd, wordt de uitspraak toegeschreven: "De katholieke monarch Ferdinand wordt ten onrechte beschouwd als een wijze man, omdat hij door de Joden te verdrijven Spanje heeft verarmd en Turkije juist heeft verrijkt."

Maar vandaag de dag is het antisemitisme wat de klok slaat. Spelers van een Maccabi-zaalvoetbalteam krijgen tijdens wedstrijden steeds vaker antisemitische uitingen naar het hoofd geslingerd. Door biculturele tegenspelers, meestal van Marokkaanse of Turkse afkomst. Denk aan leuzen als: jullie hadden allemaal vergast moeten worden. David vertelt hoe leden van zijn club als gevolg van de 'incidenten' het advies kregen hun Joodse identiteit minder zichtbaar te maken. Terwijl dat, zegt David, nu juist de essentie is: het tonen van die Joodse identiteit. Nu oppert hij het idee om op een leuke manier de confrontatie aan te gaan met clubs waarvan de spelers dergelijke leuzen uitten, bijvoorbeeld door een minitoernooi, en dan na afloop samen eten.

Onlangs is in Dubai een Maccabi opgericht waar Joden en moslims samen sporten. En in Abu Dhabi is het zogeheten Abrahamic Family House, een plek waar joden en moslims samen kunnen bidden. Bijzonder dat dit in deze stad in het Midden-Oosten wel mogelijk is, en in ons vrije Nederland niet. Terwijl echte verbinding en de bestrijding van antisemitisme én islamofobie tot stand kunnen komen door samen te sporten, en te bidden. Ook omdat het jodendom en de islam veel op elkaar lijken.

Vandaag, 5 mei, is het de dag van de vrijheid. Het grootste goed in de wereld is om te mogen zijn wie je bent, ongeacht je identiteit, religie of geaardheid. Vrijheid is ons waardevolste bezit, ter nagedachtenis aan alle Joden, Roma, Sinti, homoseksuelen en mensen met een beperking die in de Tweede Wereldoorlog het leven lieten omdat ze 'er niet mochten zijn'. Vrijheid is geen spelletje. Maar de weg naar verbroedering mag dat wel zijn.