Wat gaat er terechtkomen van Erdogans beloftes?

Gebouwen, gebouwen en nog eens gebouwen: dat is wat je ziet langs de Turkse kustlijn en in de steden. Als paddenstoelen schieten ze uit de grond, vaak worden ze niet eens afgebouwd. Zelfs de bomen op groene heuvels moeten wijken voor de Turkse bouwdrift. Groeit de bevolking hier nu echt zo snel dat er zo'n grote vraag naar woningen is? Er lijkt maar geen eind aan te komen. Als je ergens geld mee kunt verdienen in Turkije, is het wel met de bouw van woningen.

De bouwsector is de drijvende kracht achter de Turkse economie en is sterk verbonden met de politiek. Onder president Erdogan zijn de laatste jaren grote bouwprojecten gelanceerd. Veel gebouwen daarvan zijn illegaal neergezet. Een beetje corruptie is de Turkse bouwsector niet vreemd. Zo is er gebouwd met verkeerde bouwmaterialen, zijn regels en vergunningen omzeild, is er met veiligheidsregels gesjoemeld.

Maar uiteindelijk is het bloedgeld. Iedereen wéét dat Turkije een aardbevingsgevoelig land is: de bevolking, de projectontwikkelaars, de aannemers, de politici. De aardbeving in Izmit in 1999 staat nog gegrift op het netvlies van menig Turk als een van de grootste nationale rampen ooit. Ook toen stortten veel niet-aardbevingsbestendige gebouwen in. Zeker 17.000 mensen kwamen om het leven.

Tijdens de recente aardbevingen zijn ruim 82.000 gebouwen ingestort of ernstig beschadigd. Het dodental is zo hoog doordat gebouwen totaal zijn verwoest. 'Pancake collapse' heet het, als complete verdiepingen instorten en als pannenkoeken op elkaar vallen. Opvallend detail: ook veel nieuwere woningcomplexen doorstonden de bevingen niet.

President Erdogan heeft beloofd dat binnen een jaar weer evenveel huizen gebouwd zullen worden als er nu in puin liggen. Is dat haalbaar? Volgens Thea Hilhorst, hoogleraar humanitaire hulp en wederopbouw, duurt het zeker tien jaar voordat het rampgebied weer zoals vanouds is. Op NPO Radio 1 gaf Hilhorst aan dat het hier gaat om slecht bestuur. Dat het een ramp is, niet per se een natuurramp: de gebouwen in het getroffen gebied waren gewoon opgetrokken uit slecht materiaal.

Een belangrijke factor voor aardbevingsbestendig bouwen is volgens aardwetenschapper Meric Kessaf het soort grond waarop gebouwd wordt. In het getroffen gebied Antakya heb je bijvoorbeeld te maken met losse grond en vaste grond. Als het waterpeil hoog staat, reageert losse grond heftiger op een aardbeving dan vaste grond. Toen wij in Kahramanmaras waren, werd dit aan ons bevestigd: de huizen op de rotsen waren nog intact, terwijl in het stadscentrum alle gebouwen met de grond gelijk waren gemaakt. Mensen daar gaven ook aan dat die grond eigenlijk bedoeld is voor landbouw.

Zo zijn er meer zaken die je in acht moet nemen, wil je gaan bouwen in een aardbevingsgevoelig gebied. Maar tot dusver heeft de Turkse bouwsector hier grotendeels maling aan gehad. Per gebied moet gecheckt en getoetst worden met welke grondomstandigheden en andere aardbevingsgevoelige elementen je te maken hebt. Zijn er al Japanse experts gekomen om Turkije te adviseren over het aardbevingsbestendig bouwen?

Sinds de recente bevingen worden in Turkije aannemers opgepakt die door hun corruptie mensen hebben 'vermoord', die onterecht vergunningen hebben gekregen van de overheid. Maar is het niet de hele keten die moet worden aangepakt?

De Turken hebben hartzeer. Erdogan heeft beloofd 200.000 woningen af te leveren voor de slachtoffers. Zijn die allemaal aardbevingsbestendig? De verkiezingen komen er ook weer aan. Eerst zien, dan geloven.