De nachtrust van Erdogan
Ik had laatst ruzie met een vriendin ("Jij zegt dingen altijd zonder tact!", "Jij bent veel te snel geraakt!") en lag daar de hele nacht wakker van. Ik vermoed dat de gemiddelde mens altijd wel iets voelt knagen als door één of beide partijen sorry moet worden gezegd en die sorry nog niet is uitgesproken.
Nee, dan iemand als Erdogan. Het gemak waarmee de Turkse president zich door zijn gewonde land begeeft, geeft mij het idee dat die man príma slaapt 's nachts. Ogen dicht en weg. Met een ernstig gezicht, maar met opgeheven hoofd, liep hij vorige week een opvangtent binnen in het zwaargetroffen Kahramanmaras. Mensen knuffelen, handen schudden, klopjes op de schouder, hallo volk, hier uw begripvolle president. En ik vraag me dus al de hele tijd af: hoe kun je knuffelen met de mensen die lijden onder een aardbeving waarvan je de schade had kunnen beperken?
Steeds meer pijnlijke feiten komen naar buiten.
Ik moest denken aan een nummer dat de zangeres Pink ooit maakte, een heel klein akoestisch liedje, maar met een loodzware aanklacht tegen de toenmalige Amerikaanse president George W. Bush:
Dear Mister President
How do you sleep while the rest of us cry?
How do you dream when a mother has no chance to say goodbye?
How do you walk with your head held high?
De pijnlijke feiten sijpelen steeds meer via experts en Turkije-kenners naar buiten. De Turks-Nederlandse historicus Zihni Özdil maakte een pakkende vergelijking: Chili, dat flink investeerde in bevingsbestendige gebouwen, werd in 2014 getroffen door een aardbeving met een kracht van 8,2 op de schaal van Richter: zes doden. Turkije en Syrië, getroffen door een aardbeving van 7,8 op de schaal van Richter: tienduizenden doden.
Om zieltjes te winnen, negeerde Erdogan vlak voor de verkiezingen in 2018 de strenge voorschriften voor de bouw van aardbevingsbestendige gebouwen. Want zonder die voorschriften kon de bouw sneller en goedkoper. Dat doet honger naar macht dus kennelijk: het vertroebelt waar het écht om draait als je een land moet leiden.
De Turkse verbloemingsmachine werkt op volle kracht.
Want Erdogan wist hoe bevingsgevoelig zijn land is. In 1999 stierven rondom Izmit meer dan 17.000 mensen. Er werd toen een heuse aardbevingstaks ingesteld om het land voor te bereiden op alle aardschokken die nog zouden komen. Waar is dat geld naartoe gegaan? Waarom is niet geluisterd naar de waarschuwingen van geologen?
Na deze kritische vragen werd Twitter laatst tijdelijk door de Turkse overheid geblokkeerd. Regeringsgezinde media richten zich vooral op de eenheid die in het land is ontstaan. De Turkse verbloemingsmachine werkt op volle kracht.
Intussen zie ik voor me hoe Erdogan elke avond zijn tanden poetst, zijn gezicht wast. Nachtcrème op, pyjama aan, en dan het bed in. Misschien nog even een boek lezen, een appje sturen, verzuchten dat het een tergend kort nachtje wordt – maar wel wat uurtjes slaap pakken. Terwijl de rest van zijn land huilt.