Zolang de VVD de grootste is, betalen de Oranjes geen belasting

Je zou toch denken dat het kabinet niet om een motie heen kan, als die de steun krijgt van een zeer ruime meerderheid van 90 Kamerzetels. Maar nee hoor, Mark Rutte vindt altijd wel een geitenpaadje om niet iets te doen wat hij niet wil. Deze week schreef hij aan de Tweede Kamer dat de motie waarin wordt gevraagd om de Oranjes belasting te laten betalen - en die dus ruim was aangenomen – niet wordt uitgevoerd. Want, zo redeneerde de minister-president, voor zo'n motie is een grondwetswijziging nodig waarvoor een twee derde meerderheid is vereist. En met 90 Kamerzetels haal je dat niet. Dus hoef je er ook niet aan te beginnen.

De Oranjes mogen zich gelukkig prijzen met zo'n premier. En met diens partij, de VVD. Zolang de liberalen aan de macht zijn, kunnen de Oranjes zich veilig wanen. In de Grondwet is nu eenmaal vastgelegd dat de koning, zijn voorganger en zijn opvolger geen loon- en inkomstenbelasting betalen. Dat geldt dus voor Willem-Alexander, Beatrix en Amalia. En omdat echtgenoten ook onder die regeling vallen, betaalt Máxima ook geen belasting. De rest van de uitgebreide familie wel, van wie velen hebben aangetoond goed voor zichzelf te kunnen zorgen.

Sommige mensen kunnen zich erg druk maken om de belastingvrijstelling van het koningshuis. Maar in de praktijk stelt het weinig voor. Mocht de politiek ooit een keer besluiten om de koning wel belasting te laten betalen, zoals bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk het geval is, dan wordt het brutosalaris zo opgehoogd dat het nettobedrag gelijk is aan dat van nu. Financieel schieten wij er als belastingbetalers niets mee op. Bovendien, wie belasting betaalt, mag ook kosten aftrekken. Dan zijn we waarschijnlijk duurder uit.

Of het nu gaat om de paleizen die gratis aan de koning beschikbaar worden gesteld, of om zijn inkomen, of om de aanschaf van een speedboot of het onderhoud van de Groene Draeck; het is altijd het geld dat beroering veroorzaakt en discussie aanwakkert over het in stand houden van een niet gekozen staatshoofd. Als je het over de monarchie hebt, heb je het namelijk ook over de republiek. Voor de niet-Oranjegezinden in ons land is zo'n discussie over al dan niet belasting betalen altijd weer een argument om te pleiten voor afschaffing van het koningshuis.

Rutte probeert die discussie altijd uit de weg te gaan met de opmerking dat Nederland eigenlijk een republiek is met een president die altijd uit dezelfde familie komt en die noemen we dan koning. Op zijn persconferentie van vrijdag zei hij dat weer. Niemand die erom kon lachen; journalisten hebben het al vaker gehoord. Maar voor wie de opmerking nieuw is – en dat geldt voor heel veel mensen – moet met gefronste wenkbrauwen hebben geluisterd. Een premier die ook nog geschiedenis heeft gestudeerd, moet beter weten. Niet iedereen snapt de Ruttiaanse humor.

Het koningshuis zal niet snel verdwijnen, en al zeker niet omdat het geen belasting betaalt. Zolang de rol van symbool van verbinding met verve wordt vervuld, is er niet zoveel aan de hand. Maar pas op: in tien jaar koningschap heeft Willem-Alexander ook veel goodwill verspeeld door de indruk te wekken dat hij af en toe lak heeft aan wat anderen vinden en hij zijn eigen gang gaat. De stiekeme vakantie naar Griekenland, terwijl de rest van Nederland gehoor gaf aan de oproep van het kabinet om vanwege corona thuis te blijven, was wat dat betreft een dieptepunt.